2013’te kim kazandı kim kaybetti?

2013 yılı, finansal yatırım araçları için alışılmış olanlardan farklı bir yıl oldu. Her yıl kaybeden dövizler, tasarruf sahibine reel olarak kazanç getirdi. Tersine son yıllarda kazandıran borsa ise 2013 yılında kaybettirdi.
Finansal yatırım araçlarının reel getirisini hesap etmek için, enflasyonun etkisini gidermek gerekir. Nominal getiri, enflasyonu dikkate almadan hesaplanan getiridir. Söz gelimi 2013 yılında ortalama bir yıllık mevduat faizi yüzde 7 oldu. 31 Aralık 2012 günü 100 liralık tasarrufunu bir yıllık mevduata yatıranın 31 Aralık 2013 günü eline 107 lira geçti. Ne var ki 100 liranın enflasyondan dolayı satın alma gücü düştü... Çünkü 2013 yılı TÜFE oranı, faiz oranından daha yüksek, yüzde 7.4 oldu. Sonuçta mevduat faizi enflasyonun altında kaldığı için 100 liranın satın alma gücü yüzde 0.37 oranında düştü. Ayrıca mevduat faizinden yüzde 16 oranında gelir vergisi stopajı ve diğer vergi kesintileri oldu ve ele geçen reel getiri düştü ve yüzde -0.43 oldu. Kabaca 2013 başında tanesi bir liradan yüz lira ile yüz yumurta alan tasarruf mevduatı sahibi, 2013 sonunda eline geçen 107 lira ile bu defa 99.5 yumurta alabiliyor.
2013 yılında en fazla kayıp getiren finansal yatırım aracı altın oldu. Altın bir yıl içinde reel olarak yüzde 32.7 oranında kayıp getirdi.
1970-1974 petrol krizlerinden sonra altın güvenilir bir liman olmaktan çıktı. Spekülatörlerin devreye girmesinden sonra altın fiyatları istikrarsız bir trend gösterdi...

Borsaya gelince... BİST 100 endeksine göre borsanın 2013 yılında reel getiri oranı yüzde -19.2 oldu. 2012 yılında ise tüm yatırım araçları reel kayıp getirmiş bir tek borsa yüzde 25 oranında reel getiri sağlamıştı.

2013 yılında TL değer kaybetti kurlar arttı. Bunun için dolar, euro ve İngiliz Sterlini reel getiri sağladı. Japon Yeni dolar karşısında TL’den daha fazla değer kaybettiği için Yen’in getirisi de eksi oldu.
Merkez Bankası reel kur endeksine göre doların ocak ayında 2.20 TL olması gerekirdi. Bu seviyeyi yakaladı. Bundan sonraki artışlar kurların aşırı değer kazanması demektir.