15 milyar doları kim çıkardı?

Merkez Bankası Nisan ayı ödemeler bilançosunu açıkladı. Geçen sene Nisan ayında aylık cari açık 5,4 milyar dolar idi, bu senede çok değişmedi 5,3 milyar dolar oldu.

Külçe altın ithalat yasağına rağmen cari açığın aynı kalması, hükümetin cari açık hedefinin tutmayacağını gösteriyor.

Öte yandan Ocak -Nisan 4 aylık cari açık 16,1 milyar dolar, dış ticaret açığı ise 22,1 milyar dolar oldu.

En büyük risk, Yabancıların gayrimenkul alımı dışında, doğrudan yabancı yatırım sermayesinde 107 milyon dolarlık net çıkış olmasıdır. Bir başka risk, net hata ve noksan kaleminde 15 milyar dolar çıkış olmasıdır.

Bu kadar net hata ve noksan bildiğimiz muhasebe işlemlerinden kaynaklanmaz. Kayıt dışı çıkıştan kaynaklanır. 2022 yılında da 23 milyar dolar kaynağı belirsiz döviz girişi olmuştu. Şimdi ise tersine kaynağı belirsiz çıkış oluyor. (aşağıdaki tablo)

Bu 15 milyar doları kim çıkardı, nasıl çıkardı ve nereye götürdü? Bütün bu soruların tek özeti var; Bizim ekonomimiz kırılgan, kayıt dışı ve güvenilmez bir ekonomidir.

Portföy yatırımlarında 4 ayda 5,8 milyar dolarlık giriş olmuş. Mayıs ayında da giriş vardır. Portföy yatırımları, borsa ve mevduat için geldi. Ama bundan sonra çıkış olur.

BİST 100 endeksi, Haziran 2022‘de 829,01 dolar iken 7 Haziran 2024 ‘te 1832,73’e yükseldi. Balon demektir. Birkaç gündür endeks düşüyor. Yabancılar son haftada 500 milyon dolarlık hisse satıp çıktı. Bundan sonra da iniş ve çıkışlar olur ama genel eğilim yabancının çıkışı yönünde olacaktır.

Mevduata gelince, mevduat faizleri TÜFE’nin altındadır. Yani eksi reel faiz var. Ancak yabancılar dolar kurunun sabit kalmasından dolayı son üç aydır mevduattan para kazandılar. Getirdiklerinden daha fazla döviz götürdüler.

Eğer Türkiye ye doğrudan yabancı yatırım sermayesi girmiş olsaydı;

- Dış borç almadan Cari açığın finansmanını sağlamış oldurduk.

- Yatırım hacmi artardı ve bu yolla uzun dönemli kalıcı büyüme ve istihdamı sağlamış oldurduk.

Ancak sıcak para kırılganlığı artırdığı için, doğrudan yabancı yatırım sermayesi sıcak paranın olduğu ülkelere gitmiyor.

Bu nedenle Hükümetin kısa vadeli , spekülatif sermaye hareketlerine yüzde 1veya 2 oranında işlem vergisi getirmesi , hem gelen sıcak para için önemli maliyet oluşturmaz, hem de bu yolla sıcak para kontrol edilmiş olur.

Değerli okurlar, bayram nedeni ile yazılarıma ara veriyorum. 23 Haziran 2024 günü tekrar görüşmek üzere.