SSCB devasa bir coğrafyadaki hâkimiyetini ekonomik gerilik ve çağa uymada gösterilen zafiyet yüzünden terk etmek zorunda kaldı. Yıllara sarkan askeri ve ideolojik rekabet SSCB’yi dünyanın en büyük askeri garnizonu haline çevirmişti. Halkın refahına ve sivil ihtiyaçlarına karşı ilgisizlik SSCB’yi dağılmayla sonuçlanan bir sürecin içine sokmuştu. Moskova önce kendisi için yük haline gelen Doğu Avrupa’daki peyklerini sırtından attı. Arkasından kendisini oluşturan 16 ayrı cumhuriyete bağımsızlık vererek dağıttı. Dağılmanın kansız ve kavgasız gerçekleşmesi için de SSCB’yi BDT adlı gevşek bir formel yapıya dönüştürdü.
ABD ve Rusya aynı oyunu oynuyor!
Bu gelişmeler ABD’yi tek küresel güç haline soktu. ABD uzun yıllar Avrasya’da kendisine SSCB gibi karşı durabilecek bir stratejik ittifak oluşumu beklemiyordu. Ancak ABD’nin Afganistan, Irak ve Yugoslavya’ya yönelik olarak gerçekleştirdiği askeri operasyonlar bütün dünyada büyük bir tedirginliğe neden oldu. Sonuçta ABD, Avrupa’yı “eski-yeni Avrupa” olarak, 11 Eylül saldırıları arkasından da dünyayı “Ya benim yanımdasınız ya da düşmanın” türünden yaklaşımlarla karşı karşıya getirdi.
ABD’nin Rusya’ya karşı eski Doğu Bloku ülkelerine yerleştirdiği füzeler, NATO’nun ilgi/etki alanını genişletmesi, son olarak Rusya’nın Avrupa’da her anlamda uzantısı sayılan Sırbistan’ı diz üstü çöktürerek Kosova’nın bağımsızlığını tanıması bardağı taşıran son damla olmuştur. Bugün Gürcistan’da vuku bulanlar, gerçekte Rusya’nın, Irak’ta ve Kosova’da olan bitenin rövanşını almasına yönelik bir sürecin parçasıdır. Yine bu durum Rusya’nın kadife devrimlere, sözde demokratikleştirme ve özgürleştirme operasyonlarına karşı gecikerek verdiği cevaptır. ABD ve Rusya küresel oyunu aynı biçimde oynuyor.
Kosova/Osetya: Gürcistan/Irak
Rusya, ABD’nin tek başına dünyayı istimlâk etmesine başından bu yana karşı çıkıyordu. Ancak ekonomik durumu, pazar ekonomisiyle ilgili sorunlarını aşamadığından tepkisini ancak diplomatik mahfillerde dile getirebiliyordu. Rusya, önce güçlü liderlik sorununu ve buna dayalı olarak Çeçenistan sorununu, daha sonra da petrol fiyatlarındaki akıl almaz yükselişle ekonomik sorununu çözdü. Ardından da birçok Avrupa ülkesini ve bu arada Türkiye’yi doğalgaz ve petrol bakımından kendisine büyük ölçüde bağımlı hale getirdi. Bu arada kendisini tahrik etmenin de ötesine geçerek çıkarlarını tehdit eden Gürcistan ve Ukrayna gibi ülkelerin hata yapmasını beklemeye başladı. Rusya’nın pusuda beklediği, hatta biraz daha ileri giderek süreci planladığını söyleyebileceğimiz Gürcistan’ın Güney Osetya’yı bombalaması olayı ona bu fırsatı verdi.
Rusya’nın Gürcistan’a “sonucunu önceden hesaplayarak” yaptığı müdahalenin arkası geldi. Rusya, Gürcistan’a müdahale etmekle kalmadı aynı zamanda uluslararası toplum tarafından tanınan sınırları da ihlal etti. Abhazya ve Güney Osetya’nın bağımsızlığını tanıdığını resmen ilan etti.
Aslında Rusya bu çıkışlarıyla ABD’den çok da farklı davranmış olmamaktadır. ABD Irak’a müdahale ederken, Kosova’yı tanırken BM ya da uluslararası hukuku dikkate almamıştı.
NATO’ya karşı Şanghay İşbirliği Örgütü!
NATO, Rusya’dan Güney Osetya ve Abhazya’yı tanıma kararını geri almasını istedi. Rusya bu isteği reddetti. Rusya’nın Kafkaslar’daki adımlarını “Sonuçlarını hesaplayarak attık!” demesi yeni Soğuk Savaş’ın en önemli işaretidir. Diğer yandan ABD önderliğindeki küresel güce karşı öteden beri strateji oluşturmaya çalışan Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Rusya tarafından olağanüstü toplantıya çağrılması da bu durumu destekleyen bir yaklaşımdır.
Eski Soğuk Savaş’ın Varşova Paktı’nın yerini, yeni Soğuk Savaş döneminde Şanghay İşbirliği Örgütü almıştır. Nitekim Rusya’nın çağrısı üzerine Duşanbe’de dün gerçekleştirilen ŞİÖ ülkeleri zirve toplantısına, örgüte üye Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ve Özbekistan, örgütün gözlemci üyeleri Moğolistan, Pakistan, Hindistan ve İran’ın yanı sıra Türkmenistan ve Afganistan devlet başkanları da konuk olarak katılmışlardır. Rusya’nın bu toplantıdan amacı güçlü bir desteği arkasına almaktır. Bu da ABD’nin Rusya’yı dünyadan izole etme girişimlerinden ciddi sonuçlar alamayacağını göstermektedir.
Batı dünyası sessiz ve tedirgin edici bir bekleyiş içine girmiştir. Rusya ise yeniden kendisini Soğuk Savaş’a hazır bir konumda hissetmektedir. Elbette Rusya bu tutumuyla büyük riskler almıştır. Ancak eylemlerinin sonuçlarına katlanmaya da hazır olduğunu kanıtlamış olmaktadır. Dünya, Gürcistan olayları öncesindeki gibi belirsiz bir dünya değildir.
