Özelleştirmenin gerekçelerinden birisi de şöyle idi: Bir yanda kamu varlıkları var... Kamu varlıkları halkındır. Buna karşılık Türkiye’nin dış borçları da var... Bu dış borçlar da halkın dış borcudur. Elinizdeki varlıkların bir kısmını özelleştirme yoluyla yabancıya satarsınız... Bu dövizlerle dış borçlarınızın bir kısmını ödersiniz. Varlıklarınız azalır. Ancak aynı zamanda dış borçlarınız da azalır. Ne var ki, 2002 yılından bugüne hep varlıklarımızı sattık... Varlıklarımız azaldı... Aynı zamanda dış borçlarımız da arttı. AKP iktidarında, 47.9 milyar dolarlık özelleştirme yapıldı. Buna karşılık dış borç stoku da 180 milyar dolar arttı. Hem malımızdan olduk, hem de borçlandık. Üstelik yabancıya sattığımız bu varlıkların kârı her sene yurt dışına çıkacak... Ayrıca da artan dış borçlarımız için de ilave faiz ödemekteyiz. Yani nereden bakarsak bakalım AKP iktidarı basiretli bir tüccar gibi davranmadı. Brüt borç stoku, net borç stoku, borçların milli gelire oranı gibi uydurma istatistiklerle milleti oyaladı.
2002 yılında 129.6 milyar dolar olan dış borcumuz, 2011 üçüncü çeyrekte 309.6 milyar dolara yükseldi. Özel sektör dış borçları daha çok arttı. 2002’ye göre özel sektör dış borçları beş kat arttı. Aslında, özel veya kamu, dış borçlarda fark etmez. Çünkü dış borç alındığı zaman, ülkeye kaynak veya mal girişi olur. Ödendiği zaman da kaynak çıkışı olur. Milli geliri etkiler. Kaldı ki, dış borç ödemede dövize ihtiyaç var. Döviz de her zaman Türkiye’nin yumuşak karnı olmuştur.
Dış borçların milli gelire oranında düşme var. Ancak, bu orandan daha önemlisi bir ekonominin dış borç ödeme kapasitesidir. Bu kapasitenin göstergelerinden birisi, “dış borç servis oranıdır” Bu oran, faiz ve ana para taksitlerinin, ihracata oranıdır. Ne var ki, Türkiye’nin ihracatında yaratılan katma değer düşüktür. Zira, ihracatın yüzde sekseni ithal girdidir.
TÜRKİYE’NİN DIŞ BORÇ STOKU (Milyar $)
2002 2011
TOPLAM DIŞ BORÇ STOKU 129,6 309,6
Kısa Vadeli Dış Borçlar 16,4 89,2
Uzun Vadeli Dış Borçlar 113,2 220,4
KAMU KESİMİ VE
MB DIŞ BORÇ STOKU 81,2 105,8
Kısa Vadeli Dış Borçlar 7,1 9,0
Uzun Vadeli Dış Borçlar 74,1 96,8
ÖZEL SEKTÖR
DIŞ BORÇ STOKU 43,0 203,8
Kısa Vadeli Dış Borçlar 3,8 80,1
Uzun Vadeli Dış Borçlar 29,1 123,6
(Kaynak: Merkez Bankası ve Hazine
Müsteşarlığı *2011- III. Çeyrek )
Öte yandan dış açık veren bir ülkeyle, dış fazla veren bir ülkenin ödeme kapasitesi farklıdır. Yılda 75 milyar dolar cari açık veren Türkiye’nin dış borç yükü ağır demektir. Çünkü, eline geçen dövizle bu açığı finanse ediyor. Yetmezse de yeniden borçlanıyor.
Dış borçlarda vadenin uzun veya kısa olması da, borç yükünün daha ağır veya daha az olmasına neden olmaktadır. Özel sektörün 203.8 milyar dolar olan dış borç yükü içinde, 80.1 milyar doları kısa vadelidir. Kur artışı halinde kısa vadeli borcu olanlar zor duruma düşer. Eurobondlarda da ortalama çok uzun değil, 9-10 yıldır.
Özet olarak; dış borçlarımızı da maalesef cari açık gibi bir risk olarak değerlendirmek ve buna göre çözüm üretmek zorundayız.
