TL cep yakıyor

Finansal yatırım araçlarının TÜFE''ye göre Kasım ayı aylık ve yıllık reel getiri oranları TÜİK tarafından açıklandı. Finansal yatırım araçları içinde yalnızca mevduat ve Devlet İç Borçlanma Senetlerinin reel getirisi eksi oldu.

Mevduat brüt faiz reel getirisi Kasım ayında yüzde eksi 2,32 ve Kasım''dan Kasım''a yıllık yüzde eksi 7,72 oldu. Bundan sonra mevduata eksi faiz devam edecektir.

Merkez Bankası verilerine göre bankaların toplam TL üzerinden açılan mevduatlara verdiği ortalama nominal faiz 15,03''tür. Kasım ayı TÜFE oranı yüzde 21,31''dir. Demek ki bankaların mevduata verdikleri brüt reel faiz eksi 5,2''dir.

Buna karşılık bankalar vatandaşa verdikleri ihtiyaç kredilerinden enflasyonun üstünde yüzde 24,62 faiz alıyorlar. Yani halktan topladıkları mevduatın üstüne 9,59 yüzdelik puan fark koyarak, yüzde 64 kârla tekrar aynı halka satıyorlar.

Bankalar, ekonominin kan damarlarıdır. Elbette kâr edecekler. Ama yüzde 64 kâr marjı ve mevduata eksi reel faiz, bankaların mevduat sahibinden gizli vergi alması demektir. Eğer siyasi iktidar bu yanlışa önlem almıyor ise, vatandaşın değil bankaların yanındadır.

Aylık ve yıllık en yüksek reel getiriyi dolar sağladı. Aylık olarak nominal getirisi 16,88 reel getirisi 12,72 oldu. Yıllık olarak nominal getirisi 33,86 reel getirisi 12,72 oldu. Elinde TL tutanların dolara karşı paraları eridi.

2018 Ocak ayından, 2021 Aralık ayına, Venezuela gibi hiperenflasyon yaşayan ülkeleri saymazsak, gelişmekte olan ülkeler içinde Arjantin Pesosu dışında dolara karşı en fazla değer kaybeden para TL oldu. Arjantin de halen yaşadığı krizden çıkamadı.

Türk lirasının 4 yıl içinde dolara karşı değeri yüzde 72,5 oranında düştü. Eksi faiz yatırımları teşvik eder. Yüksek kur da ithal ara malları ve ham maddelerin içeride üretilmesini zorlar. Ama bunlar için yatırım yapmak lazım. Yatırımın altyapısı, mülkiyet güvencesi, ekonomik istikrar, hukuki ve demokratik kurumsal yapıdır. Bunlar olmazsa, sıfır faizde dersen kimse yatırım yapmaz. Mamafih Türkiye''de son 4 yıldır 2020 dışında yatırımlar daraldı. 2021 üçüncü çeyreğinde de eksi 2,5 oldu.

BİST 100 Endeksi Kasım ayında yüzde 13,37 oranında reel getiri sağladı. Yıllık olarak ikinci sırada, yüzde 9,77 oranında reel getiri sağladı. 2020 Aralık başında 1,368 olan BİST 100 Endeksi dün 2,007 idi.

Borsanın bu kadar artmasına, doların değerlenmesi, faizlerin eksiye inmesi ve uluslararası pozitif gidişat etkili oldu.

Aylık bazda en yüksek reel getiriyi yüzde 15,93 ile altın sağladı.

Aslında mevduat ve DİBS dışında diğer yatırım araçlarının tamamı aylık bazda nominal olarak spekülatif düzeyde gelir sağladı. Nominal olarak;

*BİST, 100 yüzde 17,35,

*Dolar, yüzde 16,68,

*Euro, yüzde 14,70,

*Altın, yüzde 20,00 oranında gelir sağladı.

Söylenecek tek söz var; spekülasyonun hâkim olduğu ekonominin çıkış yolu yoktur. Mutlaka patlayarak düzeltme olacaktır.