Paranoyak karakterlerin toplumu etkisi altına alabildiğini arşivler söyler. Ruh hastası, kompleksli, fanatik, cerbezeli, sabit fikirli ve anti sosyal ilişki içinde olan kişilerin normal dışı davranışları çoğu zaman hayranlık uyandırabilir. Bu tip insanların olağan üstü zekâları, ciddi sezgi güçleri ve esrarengiz cazibelerinden sıradan insanlar kolaylıkla etkilenebilir. Tarih bu tür insanların ve ilişkilerin sayısız örnekleriyle doludur.
Paranoyaklar çok açık olarak gerçekleşen olaylara bile olmadık anlamlar yüklerler. Onlar çoğu kez elindeki şeyi arayan, bunu elinde bulundurduğunun farkında olmayan insanlardır. Sabit fikirlidirler. Gerçeğin bütünü içinden yalnızca kendi mantık sistemine uygun olan unsurları toplarlar. Pazarda iki gün üst üste aynı kişiye rastlayan bir paranoyak, takip edildiğinden kesin emin olur. Paranoyağın dünyasında belirsizlik ve bilinmezliklere yer yoktur. Meydana gelen her olgu ona göre ya bir komplodur ya da komplonun işaretidir. Bu yaklaşım, sorunu anlamak ya da çözümlemek yerine içinden çıkılmaz hale getirir.
Aslına bakılırsa toplumları felakete sürükleyenler olduğu gibi çok büyük işler de hep bu tür karizmatik insanların inanılmaz risk alıcı ve meydan okuyucu iradeleri sayesinde başarılabilmiştir. “Yalnızca Paranoidler Ayakta Kalır” adlı kitabın yazarı “iş söz konusu olduğunda, paranoyanın değerine gerçekten inanırım” der.
Hobbes için kişi; kendi sözleri ve eylemleri olarak ya da başka insanların sözleri ve eylemlerini temsil ediyor olarak kabul edilen kimsedir. O söz ve davranışları kendinin ise doğal kişi, yok başkasının sözlerini ve eylemlerini temsil eder görülürse bu taklit ya da yapay kişidir.
Paranoid liderler -doğrusu ya da yanlışıyla- coşkusu, saplantısı, öfkesi ve üslubuyla kendilerine ait vasıflarını kullanırlar. Bu yönü itibarıyla da doğaldırlar. İnsanların, kendi şahsiyetini şekillendiren kuvvetleri genellikle kendi dışında aramak gibi eğilimleri vardır. Paranoidler de bu arayışı içselleştirirler.
Paranoid kişilik, toplumu ya da örgütü harekete geçirmek için gerekli olabilir ancak tek başına yeterli değildir. Toplumları güçlü bir hoşnutsuzluk ortamının varlığı, patlamaya hazır duyguların yoğunluğu eyleme geçirir. Karizmatik kişilikler ancak bu konuda uygun ortamı ve şartları olgunlaştırmada etkili olur. Yoksa diğerlerinden soyutlanmış tek tek faktörler gibi yalnızca kişilik tam olarak olguların karakter yapısının anlaşılmasını sağlayamaz.
Aslına bakılırsa kişilik etki derecesi farklı olmakla birlikte tarihin, çevrenin, ortamın, kültürün, iklimin, ekonominin vb. ürünüdür. Davranış kalıplarının oluşmasında yalnızca sözü edilen faktörler değil, aynı zamanda çevre, hatta uluslar arası sistem de etkilidir.
Nefret içinde geçen yaşamların, insanın karakterinin şekillenmesinde etkileri sanıldığından da fazladır. Paranoid kişiliğin oluşmasında sahip olunan nefretin önemli rolü vardır. Nefreti yaşam üretir. Yaşamda uğranılan kötü muamele muhataplarını süreç içerisinde “haksızlık koleksiyoncuları” haline getirir. Kavgacı paranoyak kendine yönelik haksızlıklara açıkça karşı koyarken, çekingen paranoyak kederini içinde büyütür.
