Kronikleşen TL krizi ve çözüm yolu: Enflasyon (I)

Eylül ayında Uluslararası Kredi Derecelendirme Kuruluşu Standard&Poors (S&P) Türkiye''nin kredi notunu B+''dan B''ye düşürdü. B derecesi ekonomi için son derece spekülatif demektir. B''den sonra gelen (C)iflasa yakın ekonomi demektir.

Aslında yalnızca S&P değil diğerleri, Moody''s ve Fitch de raiting notumuzu aynı seviyeye düşürdü.

S&P bu kararına gerekçe olarak;

*Çok gevşek para politikası uygulandığını,

*Ekonomi yönetiminin "2023 seçimleri öncesinde büyümeyi mali ve parasal istikrara tercih ettiğini",

*Küresel olarak mali koşullar sıkılaşırken MB''nin faizleri indirmesinin TL''ye olan güvenin azalmasına yol açtığını,

*TL''deki daha fazla değer kaybının Türkiye''nin mali istikrarı ve kamu maliyesi için olumsuz etkilerinin olacağı vurgulandı.

Fitch, de benzer şekilde kararına gerekçe olarak; yükselen enflasyonu ve ekonomiyle ilgili endişeleri göstermişti.

Gerçekten enflasyon kriz boyutuna ulaştı.

Geçen sene Kasım ayında aylık TÜFE oranı yüzde 3,51 ve Aralık ayında yüzde 13,58 olmuştu. Bu sene Aralık ayında aylık TÜFE daha düşük olur ve yıllık TÜFE de düşer. Ama tüm sektörlerde maliyet artışını gösteren yurt içi üretici fiyatları yüzde 150 üstünde olduğu için, 2023''te de TÜFE''nin yüksek seyredeceği açıktır. Kaldı ki; ekonomik istikrar programı olmayınca ve hükümetin piyasaya polisiye önlemlerle müdahale etmesi, enflasyonun anarşiye ve paniğe teslim olmasına neden oluyor. Bu durumda maliyete bağlı olmasa da satıcı fiyatları artırıyor.

Raiting kuruluşlarının tespitinde olduğu gibi; Enflasyonun temel nedeni, siyasi iktidarın seçim popülizmidir.

Hükümet seçim hesabı ile faizleri düşürüp ekonomiyi canlı tutmak istedi. Ama kur şoku yaşayacağını ve bu fiyat istikrarının bu kadar bozulacağını tahmin edemedi.

Bugünkü iktidar, 2018 kur şoku ile artan enflasyonu MB faizleri artırarak çözmüştü. Kur şoku nedeni ile 2018 Ekim ayında TÜFE yüzde 25''e çıktı. MB, faizi artırdı ve yüzde 24 yaptı. TÜFE inmeye başladı ve 2020 Eylül ayında yüzde 9''a düştü. Ama 2020 yılında GSYH yüzde 0,9 oldu.

Bu defa Hükümet seçim nedeni ile büyümenin düşmesinden korktu ve MB gösterge faizlerini düşürmeye başladı, fakat aynı zamanda enflasyonda artmaya başladı. (Aşağıdaki grafik.)