Askeri, ekonomik, politik ya da hayır amaçlı... Oluşumun türü hiç önemli değil... Bir yerde insanlar varsa; o insanlar, belirli amaçlar doğrultusunda birlikte çalışacaklarsa, mutlaka bir lidere ihtiyaçları olacaktır. Oluşumları oluşturan ortak irade, amaca varmak için; motivasyonu (isteklendirme), idealizm heyecanını, bireysel yetenekleri ve egoizmi (bencilliği) kullanır. Lider bu dört enstrümandan çok sayıda melodi ve ahenk çıkarmalıdır. Bu ahenk ve melodi hangi makam ve usulde olacaktır?
Sevgi, saygı, hayranlık, güven, liderin en sevdiği makamlardır. Orkestra üyeleri, şeflerinin çubuğunda bir sihir ve kerâmet olduğuna ciddi ciddi inanmalıdırlar.
Benim belirlemelerime göre, “genel kabul görmüş” on bir temel özellik, nitelik ve belgi (şiar) aranıyor liderlerde. Bunları sırayla ele alalım:
1-Kişilik: Lider dürüst, namuslu, haysiyetli ve şerefli olmalı. Fakat bunlar lider kişiliği için yeterli öğeler değildirler. Lider kişiliğinde çekicilik de bulunmalıdır, bu çekicilik “büyüklükler” sergilemelidir. Sayın Osman Pamukoğlu’nun bu bağlamdaki tanımı nefistir: “Lider beyninde devrim yapan ve herkesi peşinden sürükleyen fikir ve ruhlar rüzgârıdır.”
2-Akıllılık: Değerlendirme, yönelim ve çözümlemelerinde, aklını ve zekâsını ustaca kullanır iyi bir lider. Duygu ve tutkularını aklının önüne geçirmez. Bernard Shaw “Akıllı adam aklını kullanır, daha akıllı adam başkalarının da aklını kullanır” der, lider başkalarının aklını da kullanabilme hüner ve inceliğine de sahip olmalıdır.
3-Yüreklilik: Lider yılmamalı, her çetinliği yenme cehdinde olmalı, risk almalı. Çevresine cesur insanları doldurmalı. Nihal Atsız’ın özdeyiş haline gelmiş “Yufka yüreklilerle çetin yollar aşılmaz” dizesi, liderlerin kadro felsefesi olmalı.
4-Celâdet: Zaman ve zemini iyi kollayarak gerekli çıkışı yapabilmektir. Celâdet büyük liderlere özgü bir haldir. Celadet gösteren liderler kitleleri daha çok sürüklerler.
5-Demokratlık ve Hiyerarşi Dengesi: Lider sıralara komuta edendir. Sıra düzeninin (hiyerarşi) bozulmamasına çalışırken; dar ufuklu baş sallayıcıların bu düzenden yararlanmasının da önüne geçer. Aykırı gelse de ufku ve sözü açık insanlara fırsat verir, bilenlere danışarak iş görür.
6-Bilgi: Konusuna hâkim, kavrayış ve intikal gücü yüksek bir lider, öğrettiği kadar da öğrenir, sürekli olarak yeniler kendini.
7-Buluculuk: Ufku ve hayalleri olmalı bir liderin, ufku ve hayalleriyle de kitleleri kendisine çekebilmelidir. Şiir, öykü, roman ve deneme okuyarak, sanatsal etkinliklere giderek buluculuk dağarcığını doldurmalıdır.
8-İnsanları Tanımak: İyi bir lider; buyruğundakilerin bütün özellik ve yeteneklerini bilmeli, onları bunlara göre değerlendirip görevlendirmelidir.
9-Vefa: “Vefası olmayanın bekası olmaz” diye yazmıştı Özcan Yeniçeri. Lider örgütüne, örgütü de lidere vefalı olmalıdır.
10-Sabır: Kararsızlık ve edilgenlikten arındırılmış bir sabır, tüm liderlere başarı getirmiştir. Lider yanına alacağı kişilerde de “Eyüp Sabrı” aramalıdır.
11-Güven: “Sevgiyi yalnız sevgiyle değiştirebilirsiniz, güveni güvenle” diyen Karl Marks haklıdır. Özüne ve sözüne güvenilir liderler, liman gibidirler; nice gemiye güven verir, güvenini kazanırlar nicelerinin.
