İstikrar sorunu çözümsüz yola girdi

Ekonomik istikrar sorunu; düşük büyüme veya daralma, yüksek işsizlik, millî paranın aşırı değer kaybetmesi ve enflasyon, dış borçlarda temerrüt riskinin artması şeklinde alarm verir.

Bu alarmı önce hükümetin görmesi ve istikrar önlemleri alması gerekir. Maalesef bizde hükümet bu sorunları, yasaklarla ve algı yaratarak halının altına süpürüyor. Bu anlamda ''''Bu hükümet bu krizi çözemez'''' algısı oluşuyor ve güven kaybı yaşanıyor. Güven sorunu ise daha da önemli ve ilave bir istikrar sorunudur.

GSYH''da büyüme sürdürülemedi

IMF verilerine göre Türkiye GSYH büyüklüğü olarak, 2000 yılında dünyada 17''nci sırada yer alıyordu. AKP döneminde 2014 yılında 16''ncı sıraya yükseldi. 2017 yılında tekrar 17''nci sıraya, 2018 yılında 18''inci sıraya, 2019 yılında 19''uncu sıraya geriledi. 2020''de 20. sıraya geriledi. GSYH büyüklüğü olarak ilk 20 sıra içinde kalan Türkiye, Otokrasi tırmandıkça bu pozisyonunu kaybetti.

2021 yılında Türkiye''de GSYH 802,7 milyar dolar oldu ve dünyada 21. sıraya geriledi.

Dünya Bankası''nın 2022 Türkiye Büyüme Tahmini 1,4''tür. Nüfus artışı da 1,2''dir. Bu durumda 2022''de fert başına gelir artışı olmayacaktır. Dahası siyasi iktidar Türkiye''nin büyüme potansiyel imkânlarını önceden kullandı.

İşsizlikte dünyayı ikiye katladık

TÜİK Mart ayı işsizlik oranını yüzde 11,5 olarak açıkladı. Oysa ki dünyada işsizlik oranı pandemi nedeni ile arttı ve fakat ortalama olarak yine bizden düşüktür. Uluslararası Çalışma Örgütü (İLO) verilerine göre küresel işsizlik ortalaması yüzde 6,3''tür.

İLO; 2022 yılı için dünyada işsiz sayısını 207 milyon kişi olarak tahmin ediyor. 2022 dünya nüfusuna oranı yüzde 2,6''dır. Türkiye için TÜİK 3,9 milyon işsiz açıkladı. İşsiz sayısının Türkiye nüfusuna oranı yüzde 4,6''dır.

Öte yandan Avrupa''da da işsizlik ortalaması bizden çok düşük, yüzde 6,8''dir.

Enflasyonda dünyadan ayrıştık

Arjantin beş yıldır ağır kriz yaşıyor ve IMF ile bu krizden çıkmaya uğraşıyor.

Nisan 2022 ayında Arjantin''de yıllık TÜFE oranı yüzde 55,1 ve Türkiye''de yüzde 69,97 oldu.

OECD''nin açıkladığı 43 ülke enflasyon ortalaması yüzde 8,92'' dir. Türkiye''yi çıkarırsak kalan 42 ülke işsizlik oranı ortalaması yüzde 7,46''ya geriliyor.

G.20''de enflasyon ortalaması yüzde 6,8''dir.

TL, Dolara karşı en fazla değer kaybeden ikinci para oldu.

Dünyada dolar karşısında son dört yılda parası en fazla değer kaybeden ülke Arjantin ve ikinci sırada Türkiye oldu. 2017 Kasım ayından bugüne TL dolara karşı yüzde 74,5 oranında değer kaybetti. (Aşağıdaki Tablo.)

Beş yıllık tahvillerin uluslararası piyasalarda Sigorta Risk Primi(CDS):

Uluslararası piyasalarda tahvilleri işlem gören 21 ülke var. Bu ülkelerin beş yıllık tahvillerinde sigorta risk primi en yüksek ülke Rusya''dır. Savaş öncesi Türkiye idi. Savaş sonrası Rusya''nın CDS oranı arttı. Türkiye ikinci sıraya kaldı.

CDS oranı en yüksek ilk beş ülke:

Rusya: 7396.53 baz puan,

Türkiye: 657,38

Brezilya: 243,70

Yunanistan: 158,00

Meksika: 154,09

Kaldı ki Türkiye''nin CDS oranı da artıyor. Söz gelimi Mart 2022''de, 544 baz puan idi. Mayıs 2022''de 657,38''e yükseldi.

Türkiye''nin CDS oranı yüksek olduğu için yüksek maliyetle dış borç alabiliyor. Son olarak Hazine yüzde 8,6 faizle borçlanmıştı. Şimdi dış borçları çevirebilmek için en az yüzde 9-10 faiz vermemiz gerekiyor. Bu şartlarda Türkiye''nin, dış borçlarında temerrüt riski daha da arttı ve bu durumda artık maalesef borçları çevirmekte zorlanacağız.

Bu verileri dünya ve biz yayınlıyoruz ve görüyoruz. Siyasi iktidarın da görmesi gerekiyor. Aksi halde kriz derinleşecektir. Tek çözümü hukuki altyapı hazırlayıp erken seçime gitmektir.