Bu köşeden ara sıra bazı kitapları tanıtıyorum.
Emin olun bu kitaplar mutlaka okunması gereken kitaplardır.
Kitap okumak bakış açısını güçlendiren, empati kurma yeteneğini güçlendiren, hayata bakış açısını değiştiren, kuşkusuz ki düşünceyi besleyen yegâne unsurlardan biridir.
Bugün tam da bu tanımlamalara uyan bir kitaptan bahsetmek istiyorum.
Eski milletvekili ve yazar Ceyhun İrgil''in son eseri: "Babalar ve Çocuklar"
Kitabın ana konusu; birçoğu "150''lik" olarak adlandırılan Millî Mücadele''ye karşı olanlara, yani Kurtuluş Savaşı''na karşı çalışmalar yapanlara dair, "Ne oldu? Nereye gittiler? Nasıl yaşadılar? Ülkeye döndüler mi? Çocukları, torunları ne yaptı? Ne yapıyorlar?" sorularının cevaplarından oluşuyor.
Kitabın giriş kısmında şu notu düşmüş İrgil: "Tarihçi değilim, ama bir tarihçi merakıyla araştırmalar yaptım. Bu nedenle kitap akademik bir çalışma değil. Ancak yüzlerce akademik çalışmadan, kitaptan, gazete ve belge arşivlerinden süzülüp okuyucular için popüler tarih incelemesi ve derlemesi olarak hazırlandı."
Daha sonra da şunu ekliyor:
"Bu kitap, çok dillendirilmeyen ve konuşmaktan kaçınılan bir konuda toplumsal merakı gidermek için yazıldı."
Kitap çok ilginç ve ilk defa duyacağınız bilgi ve belgelerle dolu.
Genç Cumhuriyet''in Millî Mücadele ve devrim karşıtlarıyla yaptığı tek hesaplaşma 150''likler olarak bilinen olaydır.
Millî Mücadele döneminde kişisel suçlar, fırsatçılık ve Kuvayı Millîye''ye karşıtlık ölçü alındığında bu sayının 150 değil 150 binleri bulacağı çok açık.
Peki, nedir bu 150''likler olayı?
Lozan Konferansı''nın genel aflara ilişkin son görüşmelerinin yapıldığı 13 Ocak 1923 tarihli toplantısından sonrası Dr. Rıza Nur Bey, hükümetinin genel affı kabul ettiğini belirtir. Ancak bunun yanında 150 kişiyi genel affın dışında tutmak istediğini bildirmiştir. Bunun üzerine Lozan Antlaşması protokolüne bir madde eklenmiştir.
"150''likler listesi" denen konu da bu maddeye göre hazırlanmıştır. 1924 yılında belirlenmesine karşın 3 yıl beklenilmiş ve 28 Mayıs 1927 tarihinde yürürlüğe girmiş.
"Cumhuriyeti kanla kurduk ama kinle büyütmeyeceğiz" ilkesi benimsenmiş.
1938 yılında "150''likler affı" çıktı. Hayatta olanlardan 27''si hemen, 24''ü 1939-1945 tarihleri arasında ülkeye döndü.
Kimdi peki 150''likler affından yararlananlar?
Ceyhun İrgil kitapta tek tek anlatmış.
Ben sadece iki isme yer vereceğim.
İlki…
Adı: Reşat Halis.
Padişah Damadı Sevr İmzacısı…
İsviçre''de imzalanan Sevr Antlaşması''nın imzacılarından birisi… Fanatik saltanat yanlısıydı. Padişahın Türkiye''yi ve Mustafa Kemal Paşa''yı ABD Başkanına şikâyet edip Amerika''dan yardım ve himmet istediği 13 Mart 1924 tarihli ünlü mektubu Paris''teki Amerikan Büyükelçisi''ne teslim eden kişidir.
Ali Kemal: Damat Ferit Hükümetinin Millî Eğitim ve İçişleri Bakanı, İngiliz Muhipleri Cemiyeti''nin kurucularından, Millî Mücadele''yi ve Atatürk''ü hain ilan eden kişi.
Peki, genç Cumhuriyet ailesine nasıl davranmış?
İşte mesele tam da burada çözülüyor.
Oğlu Zeki Kuneralp: İsmet İnönü''nün özel izniyle ülkeye gelerek, bizzat İsmet İnönü''nün yardımıyla Dışişleri Bakanlığı''nda görevlendirildi. Bükreş, Prag ve NATO Türkiye daimi temsilcisi, daha sonra Paris, Bern, Londra ve Madrid büyükelçisi oldu.
Kuneralp''ın eşi, emekli bir büyükelçi olan eniştesi ve makam şoförü 1978 yılında Madrid''de ASALA terör örgütünün düzenlediği bir suikastta hayatlarını kaybettiler.
Diğer isim ise…
Adı: Artin Cemal.
Damat Ferit Paşa''nın birinci hükümetinde İçişleri Bakanı''ydı. İngiliz Muhipleri Cemiyeti''ne katıldı. Gerici ve Millî Mücadele karşıtı Hürriyet ve İtilaf Partisi üyesiydi.
Genç Cumhuriyet ne yaptı?
Oğlu Halit Nazmi Bey''i aldı önce Ticaret ve İktisat Vekaleti Müsteşarı, sonra 3 dönem milletvekili yaptı. Daha doğrusu imkân sağladı. "Senin baban böyle" deyip önünü kapatmadı.
1946 yılında Maliye Bakanı oldu. Cumhuriyet tarihinde ilk devalüasyon yapan maliye bakanıdır. Oğlu Fazlı, Keşmir''e büyükelçi oldu.
Cumhuriyet''in kurucuları keskin bir hesaplaşma yapmak yerine modern bir devlet kurmayı büyük kayıplar vererek, büyük bedeller ödeyerek kurtardıkları ve kurdukları devleti, kin ile büyütmemeyi tercih ettiler.
Kitap''ta çok daha fazlası mevcut.
Ceyhun İrgil''in Sia yayınlarından çıkan "Babalar ve Çocuklar Genç Cumhuriyet''in Vicdan Serüveni" adlı eserini mutlaka okuyun.
