Enflasyonun kendisi de istikrarsız

Ağustos ayında, aylık olarak Yurt İçi ÜFE oranı yüzde 0.98 oranında, arttı. Yaz aylarında genellikle enflasyon oranları eksi veya daha düşük çıkardı. Bu sene Ağustos ayında Üretici Fiyatları Endeksinin (ÜFE) 0.98 olmasının en önemli nedeni döviz kurlarındaki artıştır.

Kur artışı, sanayi sektörünün yüzde 50 ile yüzde 70 oranında girdi olarak kullandığı ithal ara malı ve ham madde fiyatlarının artmasına ve neticede üretim maliyetlerinin artmasına neden olmuştur. ÜFE oranındaki artış bu maliyet artışını yansıtmıştır.

Öte yandan üretim maliyetlerindeki artış (ÜFE artışı) önümüzdeki aylarda perakende fiyatlara, yani TÜFE'ye yansıyacaktır. Toplam talebin düşük olmasına rağmen, üretim maliyetlerinin bire bir veya daha yüksek oranda perakendeye yansımasının nedeni, piyasada oligopol yapının olmasından kaynaklanıyor.

Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) oranı ise Ağustos ayında yüzde 0,40 oranında arttı. Yine bu Ağustos'ta TÜFE oranı da geçen seneden daha yüksek oldu.

Özetle, ÜFE ve TÜFE olarak, yıllık enflasyon oranları geçen seneye göre daha düşük kalmış ve fakat Ağustos ayı aylık enflasyon oranları bu sene daha yüksek çıkmıştır. (Aşağıdaki tabloda enflasyon oranları geçen seneye göre karşılaştırmalı olarak görülmektedir.)

Halkı en çok ilgilendiren ve mutfak enflasyonunu etkileyen Gıda enflasyonudur. Gıda, TÜFE sepetinde harcamalar içinde yüzde 24.25 oranıyla en yüksek ağırlıktadır.

Gıdada yıllık enflasyon olarak geçen seneye göre düşme var. Fakat asıl enflasyon trendini gösteren 12 aylık ortalamalara göre artış var. 12 aylık ortalamalara göre gıda fiyatlarındaki artış oranı geçen sene yüzde 11.45 iken bu sene Ağustos'ta 12.28'e yükseldi. Yani gıda fiyatları trendi artış yönündedir.

Aşağıdaki grafik, Ağustos'tan Ağustos'a, 2007 yılı ile bu sene arasındaki yıllık ÜFE ve TÜFE oranlarını göstermektedir. Özellikle ÜFE oranında bazı yıllar bir yıldan öteki yıla yüzde yüzden fazla değişiklik var. Yani enflasyon oranları zikzaklı bir seyir göstermektedir.

Enflasyon zaten istikrarsızlık demektir. Ancak aşırı zikzak, bizzat istikrarsızlık içinde de istikrasızlık demektir. Bunun temel nedeni, uygulanmakta olan para-faiz ve kur politikalarındaki tutarsızlıktır.

Son yıllarda toplam talebin düşmüş olmasına ve durgunluğa rağmen enflasyon devam ediyor. Merkez Bankası'nın para politikası ile enflasyonun çözülemeyeceği iyice anlaşıldı. Enflasyonun temel nedeni ekonomide verimliliğin düşük olması, piyasanın spekülatif bir yapıda olması ve siyasi istikrarsızlıktır.

Bunların çözümü için de ekonomide planlama, siyasette demokrasi gerekir.