Enflasyonu gıda düşürdü

Nisan ayında, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yüzde 0.78 oranında arttı, Yurt-İçi Üretici Fiyatları (Yİ-ÜFE) ise yüzde 0,52 oranında arttı. Nisandan-Nisana yıllık TÜFE oranı ise yüzde 6,57 oldu. Geçen ve önceki aylara göre geriledi.

TÜFE'nin düşmesinde gıda fiyatları etkili oldu. Nisan ayında gıda fiyatları yüzde 1,48 oranında düştü.

Yİ-ÜFE'nin düşmesine ise petrol fiyatlarındaki gerileme ile son dört aydır döviz kurlarındaki gerileme etkili oldu.

TÜFE oranlarını gıda fiyatları nasıl düşürdü?

Gıda fiyatları Nisandan Nisana son bir yılda yüzde 1.38 arttı. Oysa ki bir yıl öncesinde, 2015 Nisan ayında gıda fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 14.32 idi. Gıda fiyatlarının hane halkı harcamaları içindeki payı yüzde 24.25'tir. Düşük gelir gruplarında bu oran yüzde 50'ye kadar çıkıyor. Bunun içindir ki düşük gelir grupları için hesaplanan mutfak enflasyonu, ortalama TÜFE oranından fazla düşmüş oldu.

Gıda fiyatları neden düştü?

1) Dünya gıda fiyatları düştü

FAO Gıda Endeksi'ne göre, küresel gıda fiyatları geçen yıl yüzde 19 oranında geriledi.

2014 yılında dünya tahıl üretimi tarihi rekor kırdı. 2015 yılında da yüksek oldu. 2.531 milyon ton oldu.

Dünya gıda fiyatlarının düşmesine karşı geçen yıl Türkiye'de gıdadaki yüksek artış, aşırı dikkat çekmeye ve tepkilere neden oldu. Bu tepkilerden birisi de gıda sektöründe monopolleşme olduğu şeklindeki tepkilerdi. Dünya gıda fiyatlarındaki düşme, iç tepkilerle de birleşince, fiyatlara yansıdı.

2) Kur düşüşü ithal gıdayı düşürdü.

Son dört aydır kurlar düşüyor. İthal gıda fiyatları da düşüyor. İthal gıda vitrinlerde diğer yerli gıda fiyatlarında da düşmeye neden oldu.

3) Türkiye'de tarım ürünleri üretimi arttı.

2015 yılında bir önceki yıla göre üretim:

Tahılda yüzde 18.1,

Patateste yüzde 14.3,

Sebzede yüzde 3.4,

Kırmızı mercimekte yüzde 4.6,

Nohut ve yağlı tohumlarda üretim yüzde 3,

Meyvede yüzde 3.9,

Fındıkta 56.8, oranında arttı.

Yİ-ÜFE oranlarını da kurlardaki ve petrol fiyatlarındaki gerileme düşürdü.

Enerji, üretimde en önemli girdidir. Petrol fiyatlarının düşmesi üretim maliyetlerinin ve bu nedenle Yİ-ÜFE'nin düşmesini sağladı.

Yine üretimde ithal girdi olarak ara malı ve ham madde oranı yüzde 50'nin üstündedir. Son aylarda kurlardaki düşüş, doğal olarak ithal ara mallarının fiyatlarını da düşürdü.

Enflasyon daha da düşer mi?

Gıda fiyatları doğal şartlar gibi irade dışı faktörlerin etkisinde kaldığı için enflasyon üstündeki etkisi de sürekli olmuyor. Aşağıdaki grafikte nokta ile gösterilen gıda fiyatları endeksinin yüksek oranda değişkenlik gösterdiği görülüyor.

Çekirdek enflasyonda, enflasyon üzerindeki geçici faktörlerin etkisi çıkarılmıştır. Grafikteki düz çizgi çekirdek enflasyonun giderek arttığını gösteriyor. Bu demektir ki enflasyonun kalıcı çözümü için, düşük verimlilik, düşük kapasite, aşırı bürokrasi gibi yapısal sorunları çözmek gerekir.