Enflasyon kontrolden çıktı

Haziran ayında, yıllık TÜFE yüzde 78,62 ve yıllık Yİ-ÜFE yüzde 138,31 oldu.

Çok yüksek ama ne kadar yüksek;

1) Nereden nereye geldik?

*2004 yılında yıllık yüzde 8,88 olan TÜFE oranı, Haziran 2022''de 78,62 oldu.

*Yıllık Yİ-ÜFE de, 2004 yılında yüzde eksi 3 (Toptan Eşya Fiyatları olarak) iken, yüzde 138,31''e yükseldi. (Aşağıdaki tablo.)

2004-2022 ENFLASYON ORANLARI

2) Enflasyonda dünyadan ayrıştık.

Haziran ayında ekonomik kriz yaşayan ve IMF ile çalışan Arjantin''de aylık TÜFE yüzde 4,80 oldu, bizde daha yüksek 4,95 oldu.

*Bizim gibi gelişmekte olan ülkeler içinde Brezilya''da 11,73 ve Meksika''da yüzde 7,65 oldu.

*Gelişmiş ülkeler, ABD ve Euro Bölgesi''nde tesadüfen aynı oranda, yüzde 8,60 oldu.

3) Enflasyon nereye gidiyor?

Yİ-ÜFE oranı yüzde 138,1 olarak TÜFE 78,62 daha yüksek oldu. Yİ-ÜFE maliyet artışını gösteriyor. Ayrıca enerji fiyatları 317,87 oranında arttı. Enerji bütün üretime girdi olduğu için Yİ-ÜFE daha çok artacaktır. Bu maliyet artışları perakendeye yansımak zorundadır. Aksi halde firmalar iflas eder. Dahası oligopol piyasa yapısı nedeni ile Türkiye''de maliyetlerin perakende fiyatlara yansıması kolay oluyor.

Bu şartlar altında enflasyonda acil önlem almamız gerekir. Hükümet ise biliyoruz diyor ve fakat önlem almıyor. Bu durum Cumhuriyet tarihinde rastlanan bir durum değildir. Hatta dünyada rastlanan bir anlayış değildir.

Dünyada, ABD/FED, Avrupa Merkez Bankası ve birçok gelişmekte olan ülke, enflasyon korkusu ile faizleri artırdı ve artırma kararı aldı. Ayrıca her iki banka ve İngiltere MB gelişmekte olan ülkeler için faiz artırmalarını önerdi.

*Bizde ise MB gösterge faiz oranına göre Reel faiz oranı yüzde eksi 36,2''dir. Dünyada bu kadar yüksek eksi reel faiz yoktur.

*Türkiye''nin dış açıkları önceki yılların iki katına çıktı.

*Türkiye''nin risk primi (CDS) 800 baz puana yükseldi.

*Cari açık ve bir yıl içinde ödenmesi gereken dış borçları çevirmekte zorlanıyoruz.

*MB rezervleri eksidedir.

Bu şartlar hem kaos yarattı hem de en önemlisi Türkiye''nin dış borçlarında temerrüt riskini artırdı.

4)Bu kaostan nasıl çıkarız?

Her şeyden önce, Hükümet enflasyonla mücadele için bir istikrar programı yapmalıdır. Program yapmayınca, bu hükümet enflasyonu düşüremez algısı oluşuyor ve enflasyonda panik yaşanıyor.

Türkiye''yi bu ekonomik kaosa, demokrasi, hukuk ve insan haklarında erozyon ile yanlış faiz politikası soktu. Çıkış da aynı yolla olur.

Merkez Bankası gösterge faizini, TÜFE seviyesine çıkarmalı ve dolaylı olarak verdiği faiz yollarını kaldırmalıdır. Bu durumda hem TL''den kaçış ve enflasyon düşer, hem de yabancı sermaye girer ve temerrüt riski azalır. Sonrasında enflasyon düşüşüne paralel olarak faizleri de yeniden düşürmek gerekir.

Devleti parti devleti olmaktan çıkarıp, kurumsal devlet yapmak gerekir.

Aslında hükümet kendi dünyasına kapandı. Türkiye gerçeklerinden koptu. En doğrusu erken seçimdir.