Ekonomi yönetimi enflasyon serabında
Biz millet olarak enflasyondan çok fazla kazık yedik. 1980 öncesi, enflasyon yüzde 60 iken, mevduat faizi yüzde 20 idi. Ben bazı insanların o zamanlar yüzde 20 mevduat faizine sevindiğine şahit oldum. Çoğu tasarruf sahibi enflasyonun faizden yüksek olması nedeni ile zaman içinde paralarının eriyeceğinin farkında değillerdi.
Banka kredileri de yüksek değildi. 1970 yılı sonrasında imalat sanayii gelişti. Eksi faizin de bu gelişmede etkisi büyük oldu.
Bu günlerde, siyasi iktidar Merkez Bankası'na faizlerin inmesi için baskı yapıyor. Konuşulan ise nominal faiz ve örnek verilen faiz ise Avrupa faiz oranları. Enflasyon ise es geçiliyor... Temel yanlışları da bu alanda ortaya çıkıyor.
Diyelim ki A ülkesinde enflasyon yüzde bir ve faiz oranı da yüzde birdir. B ülkesinde ise enflasyon yüzde 10 ve faiz oranı da yüzde 10'dur. Her iki ülkede de reel faiz sıfırdır ve eşittir.
Euro Bölgesi'nde 2015 yılı itibariyle gerçekleşen enflasyon yüzde 0.02'dir. Aynı yıl Avrupa Merkez Bankası'nın gösterge faiz oranı da yüzde 0.05'tir. Demek ki Euro Bölgesi'nde reel faiz binde 3'tür.(Yüzde 0.298.)
Buna karşılık 2015 yılında Türkiye'de enflasyon yüzde 8.81'dir. MB gösterge faizi de yüzde 7.5'tir. Türkiye'de 2015 yılı için reel faiz yüzde eksi 1.2'dir ve Euro Bölgesi'nden daha düşüktür.
Son beş yıldır, Merkez Bankası gösterge faizi her yıl enflasyonun altında çıkıyor ve reel faiz de eksi çıkıyor. (Aşağıdaki tablo.)
Yani nominal faizlere bakıp da Avrupa'da faizler düşük demek yanıltıcıdır ve yanlıştır.
Önceki gün de Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek, TL'nin yüzde 40'a yakın değer kaybettiğini söyledi.
TL dolar kurunda reel kur artışında enflasyonu atlarsanız yanlış sonuçlara varırsınız. TL'nin dolar karşısındaki reel değer artışını veya tersine değer kaybını bulmak için, TL enflasyonu ile dolar enflasyonu arasındaki farkı bulmak gerekir.
TÜİK, 2003=100 baz yılına göre 2016 nisan ayında TÜFE endeksi 276.42'dir. Yani enflasyon 12 yıl 4 ayda yüzde 176.42 artmıştır. Aynı dönemde kabaca dolar enflasyonu da yüzde 15- yüzde 16 olmuştur.
TL'nin ne kadar değer kaybettiği, ancak bu enflasyon farkı ile düzeltilirse anlaşılır.
Bu işin Merkez Bankası daha iyisini yapıyor. Türkiye'nin dış ticareti olan 19 ülkeyi dikkate alarak reel kur endeksini hesaplıyor. 2016 Nisan ayında 2003=100, TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi 100.81'dir. Yani Nisan ayında TL hâlâ yüzde 0.81 oranında daha değerlidir.
Yani, enflasyon farkını hesaplamadan, 2003 yılında dolar 1.70 bugün 2.90 demekle iş bitmiyor. Kaldı ki bir ekonomide Merkez Bankası başka söyler, ekonomi yönetimi başka söylerse, güven kaybı olur.
MB Reel Kur Endeksi'nde 100'ün üstü T 'nin aşırı değer kazandığını gösterir, 100'ün altı ise TL'nin ne kadar değer kaybettiğini gösterir. Aşağıdaki grafikte görüldüğü gibi, sıcak paranın da yardımıyla MB, 2013 yılına kadar TL'yi değerli tutmuş yani düşük kur politikası uygulamıştır.
Söz gelimi Nisan 2010 tarihinde TÜFE bazlı reel kur endeksine göre TL, yüzde 21.44 oranında daha değerli idi.
