Ekonomi öğrenmek kolay mıdır? Ekonomi öğrenimi görmüş birisi olarak bu soruya "Hem evet, hem hayır" yanıtını verebilirim. Nobel Ödüllü Yazar James Meade'nin mezar taşına yazdırdığı sözler, benim bu görüşümü doğrular nitelikte: "Bütün yaşamı boyunca ekonomiyi anlamaya çalıştı ama sağduyu onu hep yolundan alıkoydu."
Meade böyle diyor ya, çağımızda ekonomi bilmemek olmuyor. Bakınız ne diyor Edmund Burke: "Şövalyelerin devri geride kaldı; onların yerini sofistler, iktisatçılar ve istatistikçiler aldı."
Geçtiğimiz günlerde döviz kurundaki yükselişin durdurulması için Merkez Bankası faiz oranlarını artırdı, ardından da Merkez Bankası'nın bağımsızlığı konuşulmaya başlandı. "Dünyanın kuruluşundan beri üç büyük icat olmuştur: Ateş, tekerlek ve Merkez Bankası" demekte Will Rogers. Demekte de, sokaktaki adam ve de ortalama aydınımız Merkez Bankası'nın ne olduğunu biliyor mu? Bilmiyor tam olarak, hatta ekonomi ile ilgili fakülte bitirenlere sorunuz Hazine, Merkez Bankası ve Maliye Bakanlığı'nın işlev ve görevlerini, ilişkilerini, doğru dürüst yanıt alamazsınız.
Dr. Mahfi Eğilmez'in iki kitabından söz edeceğim bugün. Her ikisi de Remzi Kitabevi tarafından yayımlandı ve baskı üstüne baskı yaptılar. İlkinin adı "Hazine".
Yazarımız işe Hazine'nin tanımını yaparak başlıyor. Dünyada ve bizdeki tarihçesini anlatıyor. İşlev ve görevlerini sayıyor hazinenin. Bankaların Bankası dediği Merkez Bankası ile Hazine arasındaki ilişkileri ayrıntılıyor. "Merkez Bankası, Hazine'nin veznesidir" tanımı ilginç bir tanım bu bağlamda.
Borç yönetimi, iç ve dış borçlanma araçları, kamu kesiminin borçlanma gereği, hazine garantisi, bankalar arası para piyasası, sendikasyon kredileri gibi kavramları son derece yalın ve anlaşılır bir dille anlatıyor yazarımız. Türkiye'de para akımının yönetimi, bütçe finansmanı, bütçe kalemleri, maliye politikasının özü, yatırım teşvikleri gibi konular da yer alıyor bu kitapta.
İkinci başucu kitabının adı ise "Kolay Ekonomi". Bu kitabı da içeriğinden başlıklar vererek tanıtalım:
-Para politikası ve maliye politikası nedir?
-Merkez Bankası ve politika faizi, gecelik faiz, reel faiz.
-Cari açık ne demektir?
-Kamu borcu nedir, nasıl hesaplanır?
-Ekonomik büyüme... Nominal ve reel büyüme...
-Enflasyon ile fiyat artışı aynı anlama mı gelir? Enflasyon, stagflasyon, slumpflasyon, resesyon, depresyon, deflasyon nedir?
-Gayri Safi Yurt İçi Hasıla nedir, nasıl hesaplanır?
-Arz ve talep ne demektir?
-İnsani gelişmişlik endeksi nedir?
-İşsizlik oranı nasıl hesaplanır?
-Çok sık telaffuz edilen "Yapısal reformlar" ne demektir?
-Para, rezerv para, nominal döviz kuru, reel döviz kuru.
-Paranın sıcağı, soğuğu olur mu?
-Piyasa ekonomisi, planlı ekonomi, karma ekonomi, küresel sistem.
-Kriz ekonomisi
-Ekonomide model değişimi, Türkiye'de ekonomik gelişme evreleri.
-Yastık altındaki altın ve döviz efsaneleri.
-Finanse edildiği sürece cari açık sorun yaratmaz efsanesi.
-Osmanlı'dan devralınan borçlar abartılıyor efsanesi. Devralınan bu borçlar 1942'de yürürlüğe giren Varlık Vergisi ile ödendi.
-Liberal politikaları izleseydik daha hızlı büyürdük safsatası.
Cafer Tiryaki'nin bir sözü ile bitirelim: "Ekonominin tabiatı politikanın tabiatını belirler."
