Dünyada demokrasi ağır tehdit altında

Dünyada ülkeler itibariyle demokrasi endeksi yapan birçok kuruluş var. Bunlardan üçü;

*The Economist''in araştırma bölümü Economist Intelligence Unit (EIU)Demokrasi Endeksi

*İsveç merkezli V-Dem Enstitüsü,

*ABD menşeli Freedom House (Dünya özgürlükler evi).

Her üçü de dünyada demokrasinin gerilediğini ve ağır bir tehdit altında olduğunu söylüyor.

1- Intelligence Unit (EIU), demokrasiyi şekillendiren unsurlar olarak:

*Seçim süreci ve çoğulculuk

*Sivil özgürlükler

*Devlet fonksiyonları

*Politik katılım

*Politik kültürü dikkate alıyor.

Bu endeks dünyada 167 ülkenin demokratik görünümünü ölçüyor. Türkiye bu endekste 167 ülke içinde 103. sıradadır.

Endekse göre; 2006 yılından günümüze demokrasi küresel ölçekte düşüş eğilimindedir.

2020 dünya nüfusunun yalnızca yüzde 8,4''ü tam demokrasi, üçte birinden fazlası ise otoriter yönetimler altındadır.

EIU''nun değerlendirmesinde ülkeler, ''tam demokrasi'', ''kusurlu demokrasi'', ''hibrit (karışık/melez) rejim'' ve ''otoriter rejim'' olarak dört kategoriye ayrılıyor. Türkiye, hibrit rejim kategorisinde yer alıyor.

Türkiye''nin de yer aldığı hibrit rejimler, düzenli seçim sahtekarlıkları olan, bağımsız yargısı olmayan, yaygın yolsuzluk olan, medyanın baskı ve taciz altında olduğu, siyasi kültürü gelişmemiş olan ülke rejimleridir.

Raporda; "Türkiye, son on yılda toplam puanda (genel değerlendirme) büyük bir düşüş kaydetti. Bu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan''ın giderek artan otokratik yönetimini kabaca yansımasıdır" denildi.

2-İsveç merkezli V-Dem Enstitüsü, her yıl Liberal Demokrasi raporu hazırlıyor. 2022 raporuna göre;

*2021''de ortalama demokratik haklar 1989 yılı seviyelerine indi. Son 30 yıllık demokratik ilerlemeler yerini otoriterliğe bıraktı.

*Dünya nüfusunun yüzde 70''i, yani 5,4 milyar insan diktatörlükle yönetilen ülkelerde yaşıyor.

*Demokrasi ile yönetilen ülke sayısı 2012 yılında 42 iken 2021 de 34''e geriledi.

Türkiye, 179 ülkenin yer aldığı listede 147. sıradadır. Avrupa kıtasında demokrasinin en kötü olduğu 3 ülke arasında ve Belarus ve Rusya''dan sonra Türkiye geliyor.

Ayrıca Türkiye ile ilgili olarak raporda; ''''AKP''nin 2002 iktidarından sonra, siyasi kutuplaşmanın gittikçe arttığı Erdoğan''ın kutuplaşmayı demokrasiyi yıkmasını sağlamak için stratejik bir araç olarak gördüğü'''' öne sürüldü.

3-Freedom House; her yıl Dünyada Özgürlük Endeksi yayınlıyor. 210 ülke ve bölgede insanların siyasi haklara ve sivil özgürlüklere erişimini değerlendirerek, ülkeleri özgür, kısmen özgür ve özgür olmayan ülkeler olarak sınıflandırıyor.

2022 raporuna göre; dünyada demokrasilere yönelik ağır bir tehdit var. 2005''te özgür ülke sayısının oranı yüzde 46 iken 2021''de yüzde 20,3''e geriledi.

Diktatörler ve otokratlar; ''''son on beş yılda, kendi siyasi ve ekonomik güçlerinin yanı sıra demokrasilerden gelen baskının azalmasıyla güçlenerek kendileri için daha elverişli bir ortam yarattılar. Otokrasiler ideolojiye ve insan refahına dayanmıyor. Bunun yerine, otokratların suistimalleri üzerindeki kontrolleri en aza indirmeye ve iktidardaki hakimiyetlerini sürdürmeye yönelik ortak çıkarlarına dayanıyor. Bu düzen tarafından yönetilen bir dünya, gerçekte silahlı çatışmalar, kanunsuz şiddet, yolsuzluk ve ekonomik dalgalanmalarla dolu bir düzensizlik olacaktır. Bu tür küresel istikrarsızlık ve güvensizlik, insan yaşamında önemli bir maliyete sahip olacaktır. ''''

Türkiye Freedom House endeksinde siyasi haklar ve sivil özgürlükler alanında 2017 yılına kadar kısmen özgür bir ülke iken, 2017 Ohal ve Başkanlık sistemi sonrasında özgür olmayan ülkeler statüsüne geriledi.

Türkiye dünyada son on yılda demokraside dramatik düşüş yaşayan ülkeler arasında üçüncü sıradadır.