Büyümeyi dikkatli yorumlamak gerekir

2021 yılında Gayri Safi Yurt İçi Hasıla(GSYH) yüzde 11 oranında büyüdü. Büyümede iç talep artışı ve ihracat artışı etkili oldu.

Fert başına gelir 9539 dolar oldu. 2020 yılında fert başına gelir 8599 dolar idi.

2021 yılında sektörler itibarıyla büyüme;

Tarım sektörü yüzde eksi 2,2 oranında daraldı. Tarımda eksi büyümeye; tarımsal girdilerin pahalı olması, iktidarın tarım desteklerini düşük tutması ve bu nedenlerle tarımsal üretimde gerileme ile hava şartları etkili oldu.

Sanayi sektörü yüzde 16,6 oranında büyüdü. 2021 yılında kur artışı ve dış talebin yüksek olması ihracatın artmasına yol açtı. Kur şokları ve kıtlık korkusu nedeni ile de hane halkı talebi yüksek oldu ve bunlar sanayi üretimini artırdı.

İnşaat sektörü yüzde eksi 0,9 oranında daraldı. İnşaat sektörü Türkiye''nin potansiyel büyümesini engelledi. Siyasi iktidarın inşaat sektörünü rant alanı olarak görmesi; zamanında büyümeyi artırdı ve fakat potansiyel büyümeyi düşürdü.

İnşaat sektörü eski binaları yıkarken ve yeni inşaat yaparken katma değer yaratır ve GSYH ve büyümeyi artırmada etkili olur… Ancak sonrasında yalnızca kira gelirleri kadar GSYH''yı artırır. Etkisi düşük kalır.

En yüksek büyüme hizmetler sektöründe oldu. Zira bir önceki yıl olan 2020 yılında işletmeler kapalı olduğu için sektör yüzde eksi 5,9 oranında daralmıştı. Hizmetler sektörünün 2021 büyümesinde hem işletmelerin açılması etkili oldu hem de 2020 yılında daralmanın (baz etkisi) etkisi ortaya çıktı.

Finans ve sigorta faaliyetleri eksi 9 oranında daraldı. Bu daralmanın nedeni siyasi iktidarın yanlış faiz politikası ve aynı zamanda dönmeyen kredilerin artmış olmasıdır. Bu daralma aynı zamanda takibe düşen kredilerde artışın sektör için büyük risk oluşturduğunu gösteriyor.

Öte yandan; Türkiye başkanlık sisteminden sonra düşük ve istikrarsız büyüme yaşamaya başladı. 2021 rekor büyümede, 2020 baz yılı etkisi ve dış talep etkisi yüksek oldu. Ancak 2022 yılında Dünya Bankası tahminine göre Türkiye''de büyüme tekrar yüzde 2''ye gerileyecektir. (Aşağıdaki tablo.)

2021 yılında tüm dünyada büyüme oldu, ancak Türkiye rekor büyüdü.

2021 büyüme;

* Global ekonomi; yüzde 5,9

* Gelişmiş ülkeler; yüzde 5,0

* Gelişmekte olan ülkeler; yüzde 6,5

* Çin; yüzde 8,1

* Türkiye; 11,0

Ancak dolar kurundaki şok artışlar nedeni ile Türkiye GSYH büyüklüğü sıralamasında dünyada ilk 20''deki sırasını kaybetti ve 21. sıraya geriledi. (Aşağıdaki grafik.)

2021 yılı dördüncü çeyrek büyüme bizim hesapladığımızdan ve beklediğimizden daha yüksek çıktı. Bir müdahale olduğu kuvvetle muhtemeldir. Zaten Türkiye, 2021 yılı için büyüme tahmini; IMF''nin yüzde 9, Dünya Bankası''nın yüzde 8,5''tur.

Sonuç: Bu büyümeyi uçtu kaçtı olarak değil, istikrarlı, kalıcı, cari açıksız ve dış borçsuz büyümeyi nasıl sağlarız ile büyümeyi toplum refahına nasıl yansıtırız çizgisinde tartışmamız gerekir.