Büyüme ve cari açık (28 Nisan 2022)

Genel olarak; hızlı büyüme ithalat talebini artırır. Zira bir yandan mevcut kapasiteyi artırmak öte yandan yeni yatırım yapmak için, yatırım malı ithalatına olan talep artar. Ayrıca üretimde ithal girdi payı yüksekse, aramalı ve hammadde ithalatı artar. Yatırım-tasarruf eşitliği varsayımı altında iç tasarruf açığı varsa dış kaynak girişi ile kapatılır.

Yatırım - tasarruf açığının dış kaynakla kapatılması, Türkiye için tartışmalıdır. Zira Türkiye''de ithalatın finansmanı kısmen güven sorunu nedeni ile bazı firmaların yurt dışında tutukları sermayelerini dış borç gibi göstermeleri ile gerçekleşiyor. Ayrıca 2021 yılında Çin''e karşı verdiğimiz 28,5 milyar dolarlık dış açığın küçük bir kısmı yatırım malı veya aramalıdır.

Büyümenin her zaman ve her ülkede cari açık yarattığını söylemek doğru olmaz. Bunun en iyi örneği Çin''dir. Çin dünyanın en yüksek büyüme hızına sahiptir. Buna rağmen sürekli cari fazla vermiştir.

Çin''in Türkiye''den farkı, parası Yuanı dolar karşısında sürekli dengede tutmasıdır. Yuan''ın düşük olduğunu, ABD ve diğer ülkelerin "Kur savaşları" olarak bilinen tepkisinden anlamak mümkündür.

Büyüme ile cari açık arasındaki ilişki, başkanlık sistemine kadar orantılı oldu. Yani büyüme artınca cari açık ta arttı.

2003 ile 2008 arasında büyüme oranı yüksek, cari açık oranı da yüksektir.

2009 Dünya finansal krizi sırasında Türkiye yüzde 4,7 oranında küçüldü. Cari açık oranı daha da paralel olarak azaldı ve GSYH''ya oranı yüzde 1,8 oldu.

En yüksek büyüme 2011 yılında yüzde 11,1 oldu. En yüksek cari açık oranı da aynı yılda yüzde 9,6 oldu.

2020 istisna yıl oldu. Büyüme 0,9''a geriledi ve fakat cari açık yüzde 4,9 olarak devam etti. Pandemi etkili oldu. 2021 yılı da aynı şekilde istisna yıl oldu. Büyüme yüzde 11 oldu ve fakat cari açık düşük yüzde 1,74 oldu. 2022 de istisna yıl olacak. Uluslararası kuruluşların 2022 büyüme tahmini düşük ve fakat cari açık tahmini büyüktür. Aslında yılın ilk ay sonuçları da cari açığın yüksek olacağını gösteriyor.

Türkiye 2003 ile 2021 arasında 626 milyar dolar cari açık verdi. Cari açık dış borca dönüştüğü ve gelecek iktidarlara devredileceği için siyasi iktidar cari açığa önem vermiyor ve politika üretmiyor.