Borsa dışında herkes kaybetti
Şubat ayı finansal yatırım araçlarının, aylık, üç aylık, altı aylık ve yıllık nominal ve reel getiri oranları açıklandı. Ekonomi aşırı kırılgan olduğu için Türkiye''de bir yıldan daha kısa vadeli yatırım araçlarının getiri oranları da yanıltıcı oluyor. Bu nedenle biz bir yıllık getiri oranlarını analiz edeceğiz.
Mevduat faizinde, nominal faiz getirisi yüzde 16,34 oldu. Bu demektir ki 2022 Mart ile 2023 Şubat arasında bir yılda mevduatta ele geçen ortalama faiz oranı yüzde 16,34''tür. Aynı bir yılda TÜFE oranı da yüzde 55,18 oldu.
Yıllık reel faiz oranını bulmak için, TÜFE etkisini yok etmek gerekiyor. Bu şartlarda;
*REEL FAİZ ORANI = (1+NOMİNAL FAİZ / 1+TÜFE) -1 X 100
*ŞUBAT AYI MEVDUAT YILLIK REEL FAİZ = (1,1634/1,5518)-1 X100 = YÜZDE -25,03
Mevduatta reel faizin -25,03 olması demek, mevduat sahibinin mevduattaki parasının, satın alma gücünün bir yılda 100 liradan 75 liraya gerilemesi demektir. Bu durumda kimse TL''de kalmaz. Millî paraya olan güven kaybolur. Zaten bunun içindir ki Türkiye''de alım-satım, vadeli işlemler ve fiyatlama dolar cinsinden yapılıyor. Yine aynı nedenle sabit sermaye yatırımları durdu. Spekülatif piyasa oluştu.
Dahası yüzde 55,18 enflasyon varken, Merkez Bankası''nı yüzde 8,5 faize zorunlu tutmak, yalnızca Türkiye''de uygulanan bir politikadır.
Tek haneli faiz politikasının gerekçesi, ekonomiyi canlandırmak olarak açıklandı. Ancak ekonomi düz mantıkla olmaz. Bir sonraki adıma bakacaksın. İktisat politikaları çift taraflı keser. Mamafih; tek haneli faiz kur artışına, yüksek enflasyona, güven kaybına neden oldu. Ekonomik istikrar bozuldu. Talep arttıkça, arz artmadığı için istikrar daha çok bozuluyor. Makine-teçhizat yatırımı yapılmadığı sürece de bozulacaktır.
En yüksek reel getiriyi, yüzde 59,76 ile BİST 100 Endeksi sağladı. Bu kadar yüksek reel getiri, ancak kumar masasında olur. Bu kadar yüksek reel getiri, yüksek kırılganlığı olan ekonomilerde, spekülatif piyasada ve manipülasyona açık bir borsada ancak olur.
Son bir yılda döviz kurundaki artış, enflasyonun altında kaldı. Bu nedenle hem dolar, hem de Euro bir miktar değer kaybetti.
Merkez Bankası; TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru;
*2022 Şubat ayında 53,81 oldu. Bu durumda TL döviz sepeti karşısında yüzde 46,19 oranında daha düşük değerdedir.
*2023 Şubat ayında reel kur endeksi 58,73 değerine çıktı ve TL döviz sepeti karşısında yüzde 41,27 oranında daha düşük değere yükseldi.
Başka bir ifade ile; son bir yılda, döviz kuru artışı enflasyonun altında kaldığı için TL yüzde 9 değer kazandı. Ama döviz sepetine karşı hâlâ daha yüzde 41,27 oranında daha düşük değerdedir.
Öte yandan; son bir yılda Euro''da değer kaybı dolardan daha fazla oldu. Dolarda reel getiri oranı eksi yüzde 11,07, Euro''da reel getiri oranı eksi yüzde 15,95 oldu.
Bunun nedeni dolarda faizin daha yüksek artması ve Dünyada da değer kazanmasıdır. Türkiye''de de;
*2022 Şubat ayında Euro/Dolar Paritesi 1,2151
*2023 Şubat ayında Euro/Dolar Paritesi 1,1379 oldu.
Son bir yılda altın da yüzde 10,36 oranında reel kayıp getirdi. Bir nedeni Dolar faizinin artması ve fonların dolara kaymasıdır.
