Azerbaycanda bankalar ve ekonomi

Davos'ta IMF Başkanı Christine Lagarde ''Küresel Ekonomideki belirsizlikler karşısında, hükümetlerin talepleri karşılamak için kaliteli politikalar uygulamalarını, finansal istikrarı korumalarını ve yapısal reformlar yapmalarını beklerdim'' dedi. Beklerdim dediğine göre hiç bir ülke bu önlemleri almamış.

Küresel ekonominin, 2008 finansal krizi ile barutu bitti. Bu güne kadar finansal önlemlerle geldi. Ne var ki, yalnızca para ve kur politikası ile ekonomi dönmüyor. Halen bazı ülkeler krize daha yakın görünüyor.

Çin daha düşük büyüme sürecine girdi ve ithalatını azaltıyor. Bu Asya ülkelerini daha fazla etkiliyor. Petrol fiyatlarının düşmesi başta Rus ekonomisini sıkıntıya soktu. Azerbaycan ekonomisi de bu nedenle zor durumdadır. Sermaye gelişmekte lan ülkelerden çıkıyor… ABD'ye gidiyor.

Ortadoğu'da bu güne kadar görülmemiş siyasi ve stratejik riskler var. Bu şartlar zaten küresel krizin öncüleridir.

Azerbaycan'da bu küresel sorunlardan en fazla etkilenen ülkelerdendir. Bu aralar Azerbaycan'da bankaların zor durumda olması, bizi de ilgilendiriyor.

Azerbaycan, milli parası manatın aşırı değer kaybını önlemek için geçen yılın son 5 ayında 8 milyar dolar döviz sattı ve rezervlerinin yarısını kaybetti. 2015 başında bir dolar 0.80 manat iken, Azerbayca'nın 2 defa devalüasyon yapması ve dalgalı kura geçmesi ile şimdi 1 dolar 1.62 manata yükseldi. Yani bir yılda manatın dolar karşısında değeri yarı yarıya düştü.

Azerbaycan'da bankacılık sektörüne yabancı bankaların girişi kısıtlıdır. Tüm bankacılık sektörünün sermayesi toplam 16 milyar dolar kadardır. Tüketici kredileri kısa ve orta vadelidir ve faiz oranı yüzde 25 - yüzde 30 arasındadır. Dönmeyen kredilerin toplamı 1 milyar manatın üstündedir.

Dış ticaretinin yüzde 95'i petrol, gaz ve bunların ürünlerine dayanıyor.

Otomobil, telefon, mobilya gibi ithal malların ithalatı birkaç kişi ve şirkete verilmiştir. Piyasa eksik rekabet şeklinde çalışıyor.

2015 yılında Azerbaycan ekonomisi yalnızca yüzde 1 büyüdü. Fert başına gelir 6.576 dolar oldu. Enflasyonda yüzde 14.4 oldu.

Azerbaycan ekonomisinin önünde iki temel sorun var…

Birisi Sovyetler Birliği içinde iken, Ruslar sanayi yatırımlarını bir ülkede kalmasın diye dağıttılar. Bu nedenle Azerbaycan'ın 1997'de bağımsızlığını gerçekleştirinceye kadar, sanayi alt yapısı yoktu. Ayrıca Ermenilerle savaşta Rusya'nın Ermenilere silah ve mühimmat vermesi, hatta bir komşusunun da el atından Ermenileri desteklemesi, Azerbaycan için savaşın maliyetini artırdı.

Azerbaycan ekonomisi önünde ikinci ve daha önemli bir diğer engel, otokratik bir yönetimin olmasıdır. İran'da yayınlanan ''Arranyus'' haber portalı, Azerbaycan seçimlerinde maniplasyon olduğunu belirterek ''Azerbaycan'da halk seçim sistemine inanmıyor. Seçim sonuçlarının önceden belli olduğunu biliyor'' diye ilave yapıyor.

Otokrasi, ekonominin en büyük handikapıdır. Otokrasi ile yönetilen ekonomilerde, Piyasaya otokrasiye yakın olanlar hakim olur. Devlette herşey başkandan ve diktatörden sorulur. Bu nedenle bürokrasi hakimdir. Rekabet şartları çalışmaz.