2015'i kaynağı belirsiz döviz girişi kurtardı

Bir kaç yıl öncesinde, ekonomi yönetimi cari açığı açıklarken, enerji fiyatlarını öne çıkarırdı. Petrol fiyatları geriledi. Ancak yine de enerji ithal ediyoruz. Büyümenin yavaşlaması ve kur artışı da ithalatı azalttı. Sonuçta 2015 yılı cari açığı 32.2 milyar dolara geriledi.

Cari açığın azalması dış borçlanma hızını yavaşlatır ve fakat kesmez. Özellikle sermaye çıkışlarının yaşandığı bu dönemlerde, dış borçlanma zorunlu olarak karşımıza çıkıyor.

Temel çözüm, Türkiye'nin cari açık değil, cari fazla veren bir ekonomiye dönüşmesidir. İktidar ve muhalafet sürekli yeni sözünü kullanarak , farklı Türkiye çizgisi çizmek isterken, unuttukları ve daha önemlisi Türkiyenin aramalını ve hammaddesini içerde üreterek, cari fazla veren yeni bir ekonomik yapıya dönüşmesidir.

Merkez bankası 2015 yılı ödemeler blançosunu açıkladı. Aşağıdaki tabloya dikkate edersek, yurt dışına net çıkışlar ile dış borçlanma, net girişlerden ve net borç ödemeden daha fazladır. Daha da önemlisi döviz rezervlerimizde meydana gelen 11.8 milyar dolarlık azalmadır.

2015 yılında, net hata ve noksan kaleminde, kaynağı belirsiz 9.7 milyar dolarlık döviz girişi yer almıştır. Bu rakama net hata ve noksan demek çok zordur.

Ödemeler bilançosunda, ölçüm hataları ve tablodaki verilerin eksik veya fazla derlenmesinden dolayı sonuçlar arasında fark oluşmaktadır. Bu fark eğer giriş varsa artı, çıkış varsa eksi olarak net hata ve noksan şeklinde gösterilir.

Net hata ve noksan farkını oluşturan nedenler aşağıdaki şekilde özetlenebilir :

(MB araştırma raporu )

İthalat veya ihracat için malın hareketi ile ödemenin farklı bilanço dönemlerine yansıması durumundaki zaman uyumsuzluğu,

Gümrük işlemlerine ilişkin beyanat hataları, ödemeler dengesindeki çeşitli kalemlerden elde edilen gelirlerin sistem dışına (yastık altına - kasalara) çıkarılması veya finansman esnasında sistem dışından kaynak kullanılması şeklindeki kayıt dışı işlemler,

Bazı verilerin (turizm ve bavul ticareti) anketler yoluyla elde edilmesindeki hatalar.

Merkez bankası ödemeler dengesi verilerini, Türkiye İstatistik Enstitüsü Kurumu, bankalar, özel sektör işletmeleri ve kendi veri tabanlarından derliyor. Bazılarını anket yoluyla sağlıyor.

Özellikle özel sektör vergi kaygusu ile bazı durumlarda eksik ve yanlış bilgi veriyor.

Ancak tekrarlamak gerekirse, 2015 net hata ve noksanı, nedenlerle izah edilemiyecek kadar büyüktür. Döviz girişinin bir kısmı ortadoğudan olabilir. Bir kısmı yurt dışında dövizi tutan firmaların kendi finansman ihtiyaçlarını karşılamak için getirdikleri dövizler olabilirler.

Bir ekonomiye döviz girişi yani net kaynak girişi büyümeyi olumlu etkiler. Ayrıca dövize de ihtiyacımız var… Girdi ya nereden girerse girsin diyebilirmiyiz ?

Aslında bunu söylemek çok kolay değildir.. Zira yabancı yatırımcı bakımından, ödemeler bilnaçosnon daha şefaf olması, giren-çıkan dövizin daha net görünmesi daha önemlidir.