Yoksullaştıran büyüme (01 Eylül 2022)
2022 Ocak-Şubat-Mart, yılın ilk çeyreğinde GSYH''da büyüme oranı yüzde 7,6 oldu. 2021 son çeyreğine (bir önceki çeyreğe) göre büyüme ise yüzde 2,1 oldu.
Bazı ülkelerde ilk çeyrek büyüme oranı; ABD''de daralma yüzde eksi 0,9, AB''de daralma yüzde eksi 0,6, Hindistan''da büyüme yüzde 4,1, Çin''''e düşük büyüme eksi yüzde 0,4 oldu.
Türkiye''de ikinci çeyrekte, tarım sektöründe daralma yüzde eksi 2,9 ve inşaat sektöründe daralma, yüzde eksi 5,9 oldu.
En yüksek büyüme, finans sektöründe yüzde 26,6 ve ikinci sırada hizmetler sektöründe yüzde 18 oldu.
SEKTÖRLERDE İKİNCİ ÇEYREK BÜYÜME
TARIM -2,9
SANAYİ 7,8
İNŞAAT -5,9
HİZMET 18,1
FİNANS 26,6
2022 ikinci çeyrekte ABD ve AB daralırken Çin düşük büyüme yaşarken Türkiye 7,6 oranında yüksek büyüme sağladı.
Yüksek büyümenin üç açıdan maliyeti oldu ;
1-İş gücü ödemelerinin gayri safi katma değer içindeki payı düştü.
2021 yılının ikinci çeyreğinde iş gücü ödemelerinin payı yüzde yüzde 36,2 iken 2022''de yüzde 25,4''e geriledi. Net işletme artığının payı ise aynı dönemler için yüzde 49,2''den yüzde 54''e yükseldi.
İş gücü ödemelerinin GSYH içindeki payının düşmesinin nedeni;
Bir… Ücret artışlarının enflasyonun altında kalmış olmasıdır. Gelirlerin enflasyona paralel artması için her ay artış yapılması gerekir.
İki… Çalışanların gelirinde yalnızca enflasyon kadar düzeltme yapılıyor. Gerçekte ise çalışanlara büyümeden de pay verilmesi gerekiyor. Buna refah payı demek de yanlıştır. Yarattıkları büyümeden kendi paylarının verilmesi gerekir.
2-Daha da büyük sorun; ikinci çeyrek büyümesinin yüksek cari açığa dayalı bir büyüme olmasıdır.
2022 ikinci çeyrekte GSYH 219,3 milyar dolar oldu. Üç aylık cari açık ise 13,3 milyar dolar oldu. Cari açık oranı yüzde eksi 6,1 demektir. Bu oran son on yılın en büyük cari açık oranıdır.
*2022 ikinci çeyrek
Türkiye''de büyümenin yüksek olduğu yıllar cari açık oranı da yüksek olmuştur..
Eğer cari açık, yatırım malı ithalatından ileri gelirse, potansiyel büyümeyi ve istihdamı ve ihracat potansiyelini artırır. Ama Türkiye''de yatırım malı ithalatının toplam ithalat içinde payı Haziran 2022 ayında yüzde 10,3 oldu. Bu da mevcut yatırımların amortismanı için yapılan ithalattır. Yeni yatırım ve yeni teknoloji için ithalat yapılmıyor demektir.
Haziran 2022 ayında ara malı ve ham madde ithalatının toplam ithalat içindeki payı ise yüzde 82,1''dir. Bu demektir ki Türkiye, ithalata dayalı bir büyüme yaşıyor.
Cari açık, dış ekonomik ilişkilerden dolayı kaybımız demektir. Kaynak ve servet çıkışı demektir. Ülke varlıklarının azalması demektir.
Yatırıma dayanmayan, ithal girdiye dayanan bir büyüme, işsizlik ve yoksulluğun artması demektir.
3-Üretim ithal girdiye bağımlıdır. Ama ithalatın finansmanı da dış borçla yapılıyor. Dış borç maliyetleri yüksektir. Yüksek faiz yüksek kaynak çıkışına neden oluyor. Ayrıca bu borçları net geri ödeme konumuna geldiğimizde, borç mürettebatının GSYH''ya oranı büyümeden yüksek olursa ülke fakirleşecektir.
Cari açığın dış borçla finansmanı ülkenin potansiyel yoksullaşmasına neden oluyor.
