Kocaeli-İzmit Yahya Kaptan Mahallesinde oturmaktayım 21 yıldır... 30 bin nüfuslu büyük bir mahalledir Yahya Kaptan, mahalle girişinde büyük ve güzel bir heykeli vardır Yahya Kaptan’ın, bir de okula verilmiştir adı...
Yahya Kaptan neden Kocaeli için bu denli önemlidir? Çünkü mezarı Tavşancıl’dadır, orada katledilmiştir.
“Tavşancıl adlı yerde bir arslan yatar/Yahya Kaptan’dır adı/Kuvvacının ası ve hası/Bir vefa mağduru da o/Can atarken Atatürk’e/Canını almış kahpeler”
Böyle deriz bir şiirimizde...
Şair dostum Şener Aksu ise diyeceğini şiirle değil, önemli ve değerli bir araştırmayla demiştir. Kocaeli Üniversitesi Öğretim Üyesi olduğu yıllarda (7-8 yıl önce) tarihçiliğini konuşturarak Yahya Kaptan hakkındaki en kapsamlı incelemeyi yapmıştır. Kocaeli Üniversitesi ve Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığınca birkaç kez basılan bu yapıt “Bireyin Tarihteki Rolü Açısından Yahya Kaptan” adını taşır.
Neden Yahya Kaptan’dan söz ediyorum merak ettiniz herhalde. Hemen diyeyim. Fethi Alikoç, dedesi Behçet Ziya Vardar’ın hatıralarını, yıllar sonra da olsa, eski yazı ve tarih uzmanı arkadaşlarının da yardımıyla günümüz Türkçesi’ne çevirttirmiş ve de kitap olarak bastırtmış (Buhara Yayınları).
Behçet Ziya, sıradan biri değil, Balkanlı bir komitacı, Yahya Kaptan’ın silah arkadaşı. Bu arkadaşlığa dair bu kitapta son derece özgün ve önemli bilgiler ve ayrıntılar var.
Fethi Beğ, anılara o günün tarihsel koşulları ve olaylarını da eklemiş, böylece daha ufuklu olmasına çalışmış eserinin.
Keğanılı Mahmut Çavuş
Balkanlardan Doğu’ya, Erzurum’un Narman İlçesi’ne gidelim, Narman’ı Ermenilerden kurtaran Kuvay-ı Milliyeci Mahmut Ağa’dan söz edelim.
Mahmut Ağa 1886-1942 yılları arasında yaşadı. Gözünü budaktan esirgemeyen son derecede cesur ve atılgan bir kişi idi.
Yıl 1918, aylardan Mart’tır. Kâzım Karabekir Paşa komutasındaki Türk Ordusu harekete geçip Erzurum’u almıştır. Narman’daki Ermeni kuvvetlerinin başında gaddarlığı ile tanınan Ermeni Generali Antranik’in sağ kolu Mıgırdıç bulunmaktadır. Ermeniler Narman Tuzla Deresi’nde hendek kazmaya başlamışlardır, bu bir katliam hazırlığıdır. Mahmut Ağa bilir bu durumu, o da hazırlıklara girişir. Türk ordusunun gelmekte olduğu kuşkusu içerisinde bulunan Ermeniler de hazırlıklıdır. Ve o gün, 18 Mart günü, Narman’a hâkim Baba Dağı’ndan Kâzım Çavuş’un hücum borusu çalması ile Mahmut Ağa komutasındaki kuvvetler saldırıya geçerler, Türk ordusunun geldiğini sanan Ermeni birliklerinde çözülme ve bozgun başlar, Oltu’ya doğru kaçışırlar. Mahmut Ağa, düşmanı Oltu’ya dek kovalar. Oltu’nun kurtarılmasında da büyük rol oynar. Bu kahraman daha sonra, 70 kişilik milis kuvveti ile Deli Halit Paşa’nın birliklerine katılarak Sarıkamış cephesine gider, Sarıkamış-Bardız hattında mevzi kumandanlığı yapar.
1960 yılında, köylere Türkçe isimler verilirken Keğanılılar, köylerine “Mahmut Ağa” adının verilmesini istediler, Ağa sözcüğü sakıncalı bulunduğu için, Mahmut Ağa’nın rütbesi adına eklenerek Keğanı Köyü’ne, “Mahmutçavuş” adı verildi.
Rahmetli babam Narman’da Ziraat Bankası Müdürü olarak görev yaptı 1969-1973 yıllarında. Orada en yakın dostu, Mahmut Ağa’nın oğlu Dursun Er’di. Dursun Emi’ye de bu vesile ile rahmetler diliyorum.
