Gaziler gününde Trabzon'un ilk milli basketbolcusunun kahramanlık öyküsünü ve sonrasını anlattı. Karadeniz'in Poyraz Reisi Turgay Beşyıldız yazdı
Turgay Beşyıldız / YENİÇAĞ
Bizi rahmetli anamız daha kundağa sardığında, İzmir’in Selçuk bölgesi civarında, bir T6 savaş uçağı, Ege kıyılarını kapsayan bir devriye uçuşu dönüşünde, havada kendi filosuna ait bir başka savaş uçağıyla çarpışıp, yakınlarındaki tepeye çakıldı.
Çıkan ateş; Trabzon’un Sotka (Hızırbey) Mahallesindeki, idolleri basketbol potası olan Kayalık Sokağı’na düştü.
Takvimlerdeki ay ve yıl ise Mayıs 1963’ü gösteriyordu.
1962-28 sicil numarasıyla Hava Harp Okulu, Uçuş Eğitim Komutanlığı’nda görevliydi.
O zamanlar söylendiği gibi, arkadaşı olan diğer pilotun hatasından uçağı terk edemeyen, arkadaşı ise fırlatma koltuğuyla kurtulan ama uçağı kurtarmak için, koltuğunu fırlatmayıp son ana kadar kendisini feda eden Mete Esat, genelde sporcuların çıktığı kayalık sokağında yetişmişti. Bir buçuk asırlık Trabzon Lisesi’nin arka bahçesindeki basket potalarında parmak izleri vardı.
Anadolu’dan Basketbol Ordu Milli Takımı’na giden ilk ve son Trabzonlu oyuncu olmuştu. Hatta salon sporlarında, Trabzon’dan milli formayı giyen ilk basketbol oyuncusuydu. Subay olması nedeniyle o dönemin prosedürleri, Türkiye A Milli Takımı’nın formasını giymesini engellemişti.
*
1960 yılında girdiği Hava Harp Okulu’nu 1962 yılında asteğmen olarak birincilikle bitirmişti. Ardından bir yıl sonra teğmenliğe geçmiş, brövesini takdim almıştı.
Mezun olan okul birincilerinin yer aldığı yaş kütüğüne, kendi adını taşıyan yıldız ve altın plaketi elleriyle çakmıştı. Ne bilsin ki o plaketi çakarken belki de kaderini kütüğe çaktığını...
Silahlı kuvvetlerde 3 kez ordu milli olmuştu. Türk Hava Kuvvetleri’ndeki görevinde daha yıllar geçmeden kaza haberi gelmişti.
Trabzonlu başarılı milli sporcu 23 yaşındaki Pilot Teğmen Halis Mete Esat, şehit düşmüştü. Evlenmesi nasip olmadan cenazesini, bir çinko tabut içerisinde kışladaki subay arkadaşları memleketine getirmişlerdi.
Trabzon’da ki ailesi, babası rahmetli Abdullah, annesi rahmetli Emine Nigar yıkılmıştı. Sanki o savaş uçağı kurak toprağa değil, onların üzerine düşmüştü. Arkadaşları cenazeyi Trabzon Havalimanı’ndan aldılar, önce Numune Hastanesine, ardından yolun ters istikametine doğru Trabzon Lisesi’nin arka duvarının dibinden, şimdiki Maraş Caddesi’nden yürüyerek, eller üzerinde yakındaki mahallesine, evine, ardından da Asri Sülüklü Mezarlığı’na götürüp defnettiler…
Ağıtlar, gözyaşları derken, adı önce şimdiki Kunduracılar Caddesi’ne verildi. Öner Halis Mete Esat caddesi…
Trabzonlu önemli heykeltıraşlardan biri olan; yaşamını Kuşadası’nda sürdüren Saldıran Özmen’in gözetiminde ve kontrolünde, Melahat Aytın tarafından yapılan büstünün de, bu caddeye dikilmesi istendi. Onu bile çok gördüler.
Peşinden mezunu olduğu Trabzon Lisesi’nin arka bahçesindeki, benim de aynı lise yıllarında zaman zaman pota altlarından ribaund aldığım! Açık basketbol sahasına adı verildi.
Okulun basket sahasının oradaki kapısından girişin üstündeki saçağa, küçük bir levha asılmıştı. Mete Esat Basketbol Sahası.
Büstü yapıldı bu genç şehit teğmen pilotun…
Büst, o tarihlerde şimdi anılarıyla yıkılıp dümdüz edilen, Trabzon’un 19 Mayıs Spor Salonu’nun önüne dikildi.
O yıllarda Trabzon’un salon sporlarında ki ilk milli basketbolcusunun adının bir spor salonuna verilip, verilmemesi tartışılırken, Trabzon Lisesi’nin arka bahçesindeki açık basketbol sahasına verilmiş bir levhaya asılı ismi bile, zamanla rafa kaldırıldı.
Bu arada resmi olarak adı verilmiş Ö.Halis Mete Esat Caddesi’nin de ismi değiştirildi. Yine cadde halk arasında hep kullanılan eski adını, şimdiki
Kunduracılar Caddesini aldı. Esnaftan o dönem az da olsa karşı çıkanlar oldu ama Kunduracılar ismi belleklere yerleşmişti bir kere.
O dönemki belediye meclisinin bu kararını telafi etmek için, Trabzon Belediye Başkanı Orhan Karakullukçu sağ olsun, 1985’ li yıllarda Mete Esat’ın büstünü yaptırdı ve o zaman ki adıyla, birkaç yıl önce park olması için yıkılan! 19 Mayıs Spor Salonu’nun önüne diktirdi. Yaklaşık 10 yıl orada kalan büst, bir gün birden ortadan kayboldu. Büstün yerinde yeller esiyordu.
*
Kısa bir süre önce bir gün Yüksel Daştan Ağabeyimiz, bir dönem yazı yazdığı gazetesindeki köşesinde konuyu kısaca gündeme getirdi. Ben de açılımını yapıyorum.
Daştan, Mete Esat şehit düştüğünde aynı mahallenin çocuğu olarak 9-10 yaşlarındaymış, o günleri iyi hatırlıyor. Bu konuyu yine aynı mahalleden yetişmiş değerli isimlerden, Bayındırlık ve İskan eski ve ayrıca Spor Eski Bakanı ve de Trabzonspor Kulübü Eski Başkanlarından Faruk Nafiz Özak da iyi biliyor.
Bu gönülleri kıran hata, yeni yapılarak hizmete girmiş ‘Hayri Gür’ spor salonunda, en azından bir tribününe adı verilerek telafi edilmelidir. Salon sporlarının Trabzon’da yetişen ilk milli Trabzonlu basketbolcusu olarak, bu şehrin o dönemde Trabzon basketbolunun da yine önemli bir ismi olan kardeşi Abdülkadir Esat ile birlikte büyük hizmetler veren, tam ismiyle Şehit Pilot Teğmen Ö. Halis Mete Esat’ın adı ve büstü, şahsımın da girişimleriyle artık Trabzonspor Müzesi’nde!
Şehit Pilot Teğmen Öner Halis Mete Esat, Trabzon’dan Basketbol Ordu Milli Takımı’nın formasını da olsa, milli formayı giyen Trabzonlu ilk ve tek basketbolcuydu.
19 Mayıs Spor Salonu’nun 2018’de yıkılmış enkazı henüz kaldırılmamıştı. Hafriyatların içinde, haliyle birazcık zarar görmüş şekilde, Numune Hastanesi’ndeki işine doğru giderken gözüne çarpan bir kadın doktor tarafından bulunmuştu. Trabzonlu heykeltıraş Mehmet Hacı Fettağoğlu’nun gayretiyle sağı solu bir elden geçip onarılan büst, fotoğrafları ve biyografisi de eklenerek, Trabzonspor Müzesi’ne koyuldu.
Öner Halis Mete Esat, gönüllerde unutulsa da artık orada sergilenip, sonsuza dek yaşatılacak.
