İktisat kitaplarında paranın fonksiyonlarının üç olduğu yazılıdır:
1. Hesap birimi (ortak değer ölçüsü) olması,
2. Değişim (Mübadele) aracı olması,
3. Değer biriktirme ve ödünç alma aracı olması.
Fakat ünlü iktisatçı ve gazeteci Şükrü Baban bunu pek kabul etmez “Ne kadar iktisatçı varsa, o kadar da para tanımı yapılır” der.
Halkın para algısı üstüne ise kitap yazılır billahi... “Para dediğin el kiri” der halkımız, der ama yeri geldiğinde o para ile kirlenmekten de geri durmaz. Parayla ilgili pek çok da deyim ve atasözlerimiz var, bunlara bakınca, bu kir işinin bir züğürt tesellisi olduğu da çıkmakta ortaya. Onlardan örnekler verelim:
“Ciğeri beş (on) para etmemek, paraya kıymak, çuvalla para kazanmak, denizde kum onda para, dini imanı para, paraya tapıyor, eli para görmek, iki paralık olmak, para dökmek (akıtmak), para kesmek, para kırmak, para saçmak, para sızdırmak (koparmak), para tutmak, para yapmak, para yedirmek, parasını sokağa atmak, parasıyla rezil olmak, paraya para dememek, paraya sıkışmak, paranın kokusu yoktur, para parayı çeker, para ile imanın kimde olduğu bilinmez.”
Para, edepten de çıkarır insanı... Parayla her türlü oyunu oynayan, sonra da bu uğurda hayatını mahvedip, hayatına son veren Banker Kastelli Cevher Özden şöyle derdi o pervasızlığıyla: “Ben aracıyım. Paranın Lüks Nermin’iyim. Benim bütün yaptığım or.s...la zamparayı buluşturmaktan ibarettir” . Ünlü tiyatro sanatçımız Ferhan Şensoy, Kastelli’nin dediğini dolara indirger... Olsun, sonuçta o da para, hem de paranın şahı... Şöyle diyor Şensoy: “Dolar o...r...punun biri, herkesi aldatıyor herkesle.” Benjamin Franklin, doların ülkesinin eski liderlerinden biri, doların bu halini biliyor mutlaka ama ahlak sınırlarına da dikkat çekiyor: “Para her şeyi yapar diyen adam, para için her şeyi yapan adamdır.” Seneca da para-sadakat ilişkisine dikkat çekip “Aman ha” demeye getiriyor: “Para ile satın alınan sadakat, daha fazla para ile satılır.”
Şairlerin para bağlamında ne dediklerine bakalım bir de. “İnsan parasını kaybedince fakir, özgürlüğünü kaybedince esir, aşkını kaybedince şair olurmuş” diyen şair Özdemir Asaf, şöyle sorar:
“-İnsan mı paraya bağlı, para mı insana bağlı?
- Bu, insana bağlı.”
Para hakkında yazılmış en güzel şiiri ise, değerli üstadımız rahmetli Şemsi Belli yazmıştır, onunla bitirelim:
PARA
- Para! ... dedim.
Kınından sıyrıldı paslanmış hançer
İpek oldu.
- Para! ... dedim.
Yelesini yoldu bütün aslanlar
Köpek oldu.
- Para! ... dedim.
Şeklini unuttu yuvarlak dünya
Dört köşe oldu.
- Para! ... dedim.
Yaldızını döktü altın sürahi
Bir şişe oldu.
- Para! ... dedim.
Namusuyla beraber soyundu kadın
Fahişe oldu.
- Para! ... dedim.
Suratlar değişti, fikir değişti.
Öfkeler neş’e oldu.
- Para! ... dedim.
“Geber, Kahrol! ” diyen küflü dudaklar
“Yaşa! ... Çok Yaşa! ...” oldu.
