İbni Haldun... Dünyanın ilk sosyologu, tarih felsefesinin piri, devlet ve din adamı... Haldun’un ünlü ansiklopedik eseri Mukaddime, İlahiyatçı Prof. Dr. Süleyman Uludağ’ın uzun, nesnel ve doyurucu takdim yazısı ve özenli çevirisi ile iki cilt halinde Dergâh Yayınları tarafından yayımlamıştı yıllar önce. Uludağ, bir acı gerçeğe de parmak basıyordu bu yazısında, Osmanlı, yüzyıllarca İbni Haldun’dan habersiz yaşamıştı, İbni Haldun ancak Cumhuriyet’le aydınlarımızın dikkatine sunulabilmişti. Uludağ, bugün bile İbni Haldun’dan en az haberli olan kesimin Diyanet Örgütü olduğunu da açıklıyordu.
Kütüphanemde durur bu eser... “Kartal Gözüyle Laiklik” ve “Kartal Gözüyle Milliyetçilik” adlı kitaplarımı yazarken de yararlandım bu değerli yapıttan.
Kaynak Yayınları iki cilt halinde yeni bir Mukaddime yayımladı. Bu Mukaddime, Turan Dursun tarafından Türkçe’ye çevrilmiş ve tam 30 sayfalık bir önsöz yazılmış. Biliyorum şimdi Turan Dursun deyince bazı ham sofuların hemen tüyleri diken diken olacak. Olmasın bence. Uludağ’ın da, Dursun’un da Mukaddime için yazdıklarını ve çevirilerini tetkik etsinler, çok sağlam sentezlere ve doğrulara varacaklardır. Turan Dursun, önsözüne birçok değerli bilim insanının görüşlerini almış, bunların çoğu milliyetçi insanlar. Sayayım bir çırpıda: Hilmi Ziya Ülken, Fuat Köprülü, Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, Abdülhak Adnan Adıvar. Diğer ideolojik çizgide olanlar: Emre Kongar, İlhan Arsel, Orhan Hençerlioğlu.
Turan Dursun, Mukaddime’nin farklı baskılarını incelemiş, daha önce Osmanlıca olarak yayımlananlarla, Türkçe olarak çıkanların eksik ve yanlışlarını elemeye tabi tutmuş. Büyük boy ve karton cilt kapaklı olan bu “Kaynaktan Mukaddime”yi ilginize ve bilginize sunarım.
Bir Gökalp Kitabı: Fırka Nedir?
Atatürk 1923 yılında Ziya Gökalp’e, fırkalar (partiler) hakkında makaleler yazarak kamuoyunu aydınlatmasını istemiş. Gökalp, Küçük Mecmua, Hakimiyet-i Milliye ve Yenigün gibi yayın organlarında, Batı’daki siyasal sistem ve parti yapılarından başlamak üzere, bizde olması gerekenleri ayrıntılı olarak kaleme almış. Bilgeoğuz Yayınları, 1947’de “Fırka Nedir?” adıyla kitap olarak yayımlanan bu makaleleri, gözden geçirterek yeniden Türk okurunun hizmetine sundu.
Kitabın önsözünde “Elinizdeki kitap tetkik edildiğinde Gökalp’in o günkü düşüncelerinden bazılarının bugün bile gerisinde kaldığımızı kabul etmek zorundayız” deniyor, bu kitabı satır satır dikkatle okuyup 3 sayfa da not çıkartmış biri olarak ben de yürekten onaylıyorum bu tespitleri.
Birkaç başlık da vereyim meraklılarına ve tüm aydın ve siyasetçilere tavsiye edeyim:
- Fırka, halka hizmet için, mefkureli (ideal sahibi) vatandaşların bir şef ve bir program etrafında birleşip disiplin altına girmesi demektir.
- Siyaset ameli (pratik) adamların işidir.
- Siyasette mesleğimiz halkçılık, harsta mesleğimiz Türkçülük. Gökalp bu yapıtta, üç tür milletvekilliği öneriyor: Liva Mebusları (illerden seçilip gelecekler), Umum Mebuslar (Türkiye Milletvekilliği, halkın tanıdığı ve sevdiği kişiler) ve Meslekî Mebuslar (mesleklerinde sivrilmiş insanlar). Bu öneri bence bugün de geçerli. Ben kendi partimin vaatleri arasına girsin diye, Genel Başkanım Osman Pamukoğlu’na ilettim, kabul de gördü.
