Ersin Hakan’ın, biri kütük-kitap boyutunda iki ciltlik Kars Tarihi’ni yakın zamanlarda tanıtmıştım bu köşede.
Bu çalışkan akademisyen, geçtiğimiz günlerde, 4 kitapla daha çıkageldi yanıma. Dördü de birbirinden ilginç, önemli ve değerli çalışmalar.
Kendimce bir önem sırası vererek tanıtacağım bu çalışmaları.
“Kars Karapapakları/Terekemeler” adlı kitaptan başlayalım. 394 sayfalık bu eser, Sakarya Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Bölümü’nce yayımlanmış.
Ersin Hakan aslında kendi boyunu yazmış, çünkü kendisi de halis-muhlis bir Karapapak.
Kitap, Karapapak ve Terekeme deyimlerinin nereden geldiğine dair ayrıntılı ve çok yönlü bilgilerle başlıyor. Ersin Hakan’a göre Karapapakların asıl yurdu, bugün Özbekistan’a bağlı bir özerk cumhuriyet olan Karakalpakistan Cumhuriyeti’dir. Oradan dağılmışlar Azerbaycan’a, İran’a, Gürcüstan’a, Dağıstan’a ve aslında kadim Türk yurdu bugünkü Ermenistan’a.
Kars Karapapaklarına gelince; onları Kars’a yerleştirenler benim anneannemin de sülalesi olan Hatunoğulları... Karapapak-Hatunoğlu ilişkileri eski, köklü ve öykülü. Karapapaklar, Hatunoğlu Kurt İsmail Paşa’nın ailesini büyük olarak bilmişler, sonraları akraba da olmuşlardır Hatunoğulları ile. 1829-1830 ve 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşlarında başta Efsane Mehrali Bey olmak üzere tüm Karapapaklar bir destan yazmışlardır. “Ehl-i İslam olan eşitsin bilsin/Can sağ iken yurt vermeniz düşmana/İsterse Uruset ne ki var gelsin/Can sağ iken yurt vermeniz düşmana” dizeleriyle başlayıp “Şenlik ne durursuz atlara minin/Sıyra gılıç düşmen üstüne dönün/Artacaktır şanı bu Alosman’ın/Can sağ iken yurt vermeniz düşmana” dizeleriyle biten “93 Koçaklaması”nın şairi, Ünlü Âşık Şenlik de bir Karapapak balasıdır.
Ersin Hakan, Karapapak gelenek ve göreneklerini de bir tamam incelemiş.
Önemli bir boşluğu dolduracak bir başucu kaynak eser bu, kutlarım.
Ersin Hakan imzalı ikinci eser “Kars Masalları”... “Masalların kaynağı kurumadan yetiştim ve derledim” diyor Hakan, gerçekten de öyle. Kitapta 47 masal var, hepsinin derleme yeri, tarihi, kaynak kişinin adı belirtilmiş. Türk boylarının cirit attığı Kars toprağından böylesine güzel ve anlamlı iletili masallar derlenebilirdi. Zevkle okudum, çoğunu da biliyormuşum meğer.
Sakarya Üniversitesi Yayını olan bu eseri de meraklılarına tavsiye ediyorum.
Ersin Hakan, “1877-1878 Osmanlı Rus Savaşında Bir Fransız Subayının Kars Anılarını” da kitaplaştırmış. Bu kitap askeri terimler ve olgularla dolu. Tarihçiler ve askerler için altın değerinde bence.
Ve son kitap: “Fransız Kartpostallarında Türkiye”, Fransa’da eski kartpostal satılan yerleri taramış yazarımız, Türkiye’ye dair ne bulmuşsa almış, ortaya öyle ilginç bilgiler ve belgeler çıkmış ki şaşakalırsınız. Kartpostal üstündeki fotoğraflar, o günün Türkiye’sine dair özel bilgiler, Fransızların Türkiye izlenim ve kanıları, bir tarih arşivi oluşturmuş.
Bu son iki kitap da Sakarya Üniversitesi yayınlarından...
Evet... Devam et Ersin Hakan kardeşim, araştır, yaz, ben de yazıp alkışlayayım seni, Türkiye o çapsız madrabazlarla, medya maymunlarıyla değil, senin gibi bilime ve kaleme sarılan değerleriyle gurur duymalı.
