İşsizlik kader değil (11 Mart 2020)

2017 Aralık ayında işsizlik oranı yüzde 10.4 idi. 2018 ' Aralık ayında yüzde 13.5 oldu. 2019 Aralık ayında da 13.7' oldu.

İş aramayıp çalışmaya hazır olanları da katarsak, ''Fiili İşsizlik Oranı'' 20017 'de yüzde 16.58 iken 2019 da yüzde yüzde 19.87 'ye yükseldi.

Eğer Venezuela gibi kaos yaşayan ülkeleri katmazsak, dünyada en büyük işsizlik oranı Türkiye'dedir. Bizden sonra ikinci sırada Brezilya ve üçüncü sırada İtalya geliyor.

2019 dördüncü çeyreğinde (Ekim- Kasım - Aralık) GSYH yüzde 6 büyümüştü. Ekonomide büyüme varken işsizliğin düşmesi gerekir. Neden düşmüyor ?

1. 2019 son çeyreğinde büyüme var ve fakat aynı çeyrekte fakat sabit sermaye yatırımları -0,6 oranında geriledi. 2018 ve 2019 yıllarının tamamında da sabit sermaye yatırımları geriledi. Yatırımlardaki gerileme işsizliğin artmasına neden oluyor. Yeni yatırımların yapılmıyor olması da en fazla genç işsizliğin artmasına neden oluyor.

2. Üretimde ithal girdi payının yüksek olması işsizliği artırdı. Üretimde kullanılan aramalı ve hammadde oranını yüzde 10 -15 seviyesine düşürmeden kronik işsizliği çözemeyiz. MB reel kur endeksine göre TL'nin yüzde 25 daha düşük değerde olması bile , ithal girdi payının düşmesini sağlayamadı. Çünkü ihracat içinde ithal girdi payı yüksektir. Dahası bu sektörlerde ithal ikamesi politikalar uygulanmıyor.

3. Hukuk ve demokraside geri düşmemiz nedeni ile piyasada güven azaldı. Güven azalması, hem doğrudan yabancı yatırım sermayesi girişini düşürdü… Hem de yerli ve yabancı sermayenin ithal girdi malları için yatırım yapmasını engelledi.

4. İstihdam üstündeki vergi ve prim yükleri yüksektir. Bu durum kayıt dışı istihdamı artırıyor. 2019 Aralık ayında bir önceki yıla göre 1.1 yüzdelik puan düşmesine rağmen , yüzde 32.3 olan kayıt dışı istihdam oranı yine de çok yüksektir. Eğer istihdam yükü düşerse, kayıt dışılık azalır , devletin toplam geliri değişmez veya artar. Kaldı ki fiilen Kayıt dışı istihdam daha da yüksektir. Kontrolsüz olduğu için sayısını kimse bilmiyor, ancak 4-5 milyon Suriyeli varken gerçek oranları bilemeyiz.

5. Gençler arasında işsizliğin bir nedeni de, makro düzeyde insan gücü planlaması ve eğitimde işgücü planlaması yapılmıyor olmasıdır.

Genç nüfusta işsizliğin ayrıca sosyal boyutları da var. Gençler arasında beyin göçü hızlandı. Gelişmiş batı ülkeleri uzman gençler için ilan veriyor. Gençleri Türkiye de tutmak zorundayız. Bunun içinde devlet öncülük etmelidir.