Anadolu Türklüğünün temeli sayılan devlet

Ömrünü adadığı Türk tarihi araştırmalarını sürdüren Prof. Dr. Necati Demir yeni kitabı “Oğuz Yabgu Devleti” ile tarihimizin bilinmeyen dönemlerine yeni bir kapı aralıyor. Anadolu Türklüğünün temeli, özgeçmişi, şifresi Oğuz Yabgu Devleti’ne dayanır. Oğuz Yabgu Devleti; 765-783 yılları arasında, muhtemelen 776’da Seyhun Nehri boylarında ve Aral Gölü çevresinde kurulmuş, son yabgusu ya da hanı Şah Melik’in (diğer adı ile Kılıç Arslan’ın) 1042’de ölmesi ile tarih sahnesinden silinmiştir. Günümüz Kazakistan Cumhuriyeti’nin güneyinde akmakta olan Seyhun, diğer adı ile Sirderya Nehri ve çevresi Anadolu Türklüğünün tarihi ve kültürü açısından son derece önemlidir. Zira Oğuz Kağan Destanı burada başlar. Devamı olan Dede Korkut Destanı’nın bazı bölümleri bu bölgede teşekkül etmiştir. Alpamış Destanı’nın mekânı da bu çevredir.

Türk tarihinde Oğuz Yabgu Devleti özel öneme sahip bir konudur. Fakat neredeyse üç asır hüküm sürmüş bir Türk devleti olmasına rağmen Oğuz Yabgu Devleti hakkında şimdiye kadar müstakil bir çalışma yapılamamıştır. Çalışma yapılamaması, kaynakların yetersiz oluşundan dolayıdır. Prof. Dr. Necati Demir, bu durumu dikkate alarak Oğuz Yabgu Devleti ile ilgili tespit edebildiği bütün kaynakları dünya kütüphanelerinden yaklaşık on yılda toplamış ve bu kaynakları çalışmasına dâhil etmiştir. Oğuz Yabgu Devleti’nin kurulduğu bölgenin büyük bir bölümünde yine Prof. Dr. Demir tarafından alan araştırması yapılmış; Cimkent, Sayram, Otrar (Farab), Türkistan, Sığanak, Cebd, Yenikent, Kızılorda, Aral Gölü çevresi adım adım taranmıştır. Kazakistan Devleti’nin çeşitli üniversitelerince sürdürülmekte olan arkeolojik kazılara gözlemci olarak katılan Demir tarafından, mevcut buluntulara da çalışmada yer verilmiştir.

Oğuz Yabgu Devleti hakkında şimdiye kadar elde edilen bilgi ve belgelerin toplamı olarak ortaya çıkan bu çalışma, bugüne kadar konuyla ilgili müstakil bir çalışma yapılmamış olduğu için bir ön çalışma mahiyetindedir. Çalışmamız beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde “Oğuz Yabgu Devleti'nin Coğrafyası" konusu ele alınmakta. İkinci bölümde konuyu tarihî zemine yerleştirebilmek için "Oğuz Yabgu Devleti'nin Tarihî Altyapısı" üzerinde duruluyor. Üçüncü bölümde “Oğuz Yabgu Devleti'nin Kuruluşu", dördüncü bölümde "Oğuz Yabgu Devleti'nin Dağılışı" araştırılıyor. Beşinci bölümde ise "Oğuz Yabgu Devleti Döneminde Kültürel Hayat" konuları ele alınıyor.

Ötüken Neşriyat

Tel:(0212) 251 03 50

Mütareke döneminde ülkenin tek silahlı gücü

Askerî Tarih alanında yaptığı araştırmalarla tanınan Süleyman Tekir, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Jandarma” adlı bu çalışmasında, genel hatlarıyla Osmanlı İmparatorluğu’nda jandarmanın kuruluşundan erken Cumhuriyet yıllarına kadar bu teşkilatın geçirdiği safhaları ele alıyor. Kurulmak istenilen jandarma teşkilatı, kuruluş sürecinde ortaya çıkan sorunlar ve jandarmaya olan ihtiyaç kitabın ana konusunu oluşturmakta.

Tekir, birinci bölümde klasik dönemden itibaren modern jandarmaya giden süreci gözden geçirmektedir. Zaptiye Müşîriyeti ve jandarmanın kuruluşuna kadar geçen sancılı süreci bu bölümde ele almıştır. İkinci bölümü ise kendi içerisinde üç ayrı kısma ayırıyor: Birinci Dünya Savaşı, Mondros Mütarekesi ve Millî Mücadele Dönemi. İlk olarak Birinci Dünya Savaşı’nda cepheye sürülen jandarmaların kısa sürede cephelerde erimesini irdeliyor. Mütareke ahkâmına göre ülkenin tek silahlı unsuru haline gelen jandarmanın Millî Mücadele yıllarındaki teşkilatı ve faaliyetleri ise bölümün son kısmını teşkil ediyor. Yazar, kitabın üçüncü ve son bölümünde Atatürk devrinde uzun savaş yıllarında yıpranan jandarmanın yeniden teşkilatlandırılmasını, Cumhuriyet jandarmasının kuruluş sürecini inceliyor.

Arşiv belgeleri ve kaynak eserlerin ışığında devlet ve toplum arasında aracı bir teşkilat olan modern jandarmanın kuruluş hikâyesinin kronolojik olarak anlatıldığı bu çalışma Türk Askerî Tarihi alanında çok önemli bir boşluğu dolduruyor.

Bu eser, şimdiye kadar jandarma teşkilatı hususunda yapılmış en kapsamlı çalışma. Teşkilat-ı Mahsusa üyelerinin hatıratları üzerine de çalışan, alanında uzman bir tarihçi olan Süleyman Tekir’in kaleminden çıkmış olması kitaba ayrı bir önem kazandırıyor.