Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı

Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı

Büyük Türk düşünürü Gaspıralı İsmail ölümünün 104. yıl dönümünde anılıyor.

1/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 1
Büyük Türk düşünürü Gaspıralı İsmail ölümünün 104. yıl dönümünde anılıyor.
2/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 2
Türk dünyasının büyük düşünce adamlarından ve reformistlerinden biri olan Gaspıralı İsmail Bey, Kırım Harbi (1853-1856) bütün şiddetiyle devam ederken, Bahçesaray'a iki saat mesafedeki Avcıköy'de dünyaya geldi.
3/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 3
Babasının doğduğu köye nisbetle Gaspirinski (Gaspıralı) lâkabını alan İsmail Bey'in çocukluğu, Kırım Türk kültürünün beşiği olan Bahçesaray'da geçmiş ve bu şehir, onun ruhunda, sokakları, camileri, evleri ve özellikle Hansarayı ile, silinmez İzler bırakmıştır.
4/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 4
İlk tahsîlini Bahçesaray’da; 1861’de Akmescid’te Rus ortaokuluna girdi ve daha sonra Veronej’deki Rus askerî okuluna devâm etti. Bu okuldan Moskova askerî okuluna nakledildi. Buradaki Panislavizme tepki duyarak Türkçülük fikrine yöneldi ve 1867’de Girit’te ezilen Türkler’in yanında savaşmak için okuldan kaçtı ama yakalandı ve bir daha da okula dönmedi.
5/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 5
1868-1872 döneminde Bahçesaray ve Yalta’da öğretmenlik yaptı. 1872’den 1874’e dek kaldığı Paris’te çeşitli doğu ulusu temsilcileriyle ilişkiler kurdu. 1874’te İstanbul’a geldi. Subay olmak istedi. Bu mümkün olmayınca, 1875’te tekrar Kırım’a döndü.
6/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 6
Kırım’da yazı hayâtına başladı. 1878’de Bahçesaray Belediye Reisliğine seçildi. 1879’da Türkçe gazete çıkarma teşebbüsünde bulundu ancak bu teşebbüsüne Rusya hükûmetince izin verilmedi.
7/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 7
1881’de Akmescit’te Rusça yayınlanan Tavrida Gazetesi’nde “Genç Molla” takma adıyla daha sonra kitaplaştırılan Rusya Müslümanları başlığı altında makaleler halinde yayınladı. İsmail Gaspıralı bu bu yazılarında dönemin Rus siyasetini eleştirmiş, Rus ve Müslüman halk arasında daha yakın ve sıcak ilişkiler kurulmasını, Rusya Müslümanları’nın, uygarlığı kendi dillerinden öğrenmesine izin verilmesini istiyordu.
8/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 8
1881 senesinde Tonguç isimli bir dergi çıkardı. İki yıl sonra Tercümân-ı Ahvâl-i Zaman Gazetesi’ni (1883-1918) neşretti. Bu gazete, İsmâil Beyin fikri ve siyasi görüşünün ağırlık yönü olan, dil birliği davasını savunuyordu.
9/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 9
Rus İmparatorluğu topraklarında görülen Türkçülük hareketi içerisinde Gaspıralı’ya ayrı ve büyük bir önem atfedildiği muhakkak ve tartışılmazdır. Rusya’da Pantürkizm ve Müslümanlık isimli eserin yazarı Zenkovsky, Gaspıralı’yı Rusya’daki Müslümanların en önemli lideri, babası olarak nitelemektedir. Hatta bütün Türkçülük hareketi için aynı payeyi Gaspıralı’ya veren görüşleri görmek de mümkündür.
10/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 10
Nitekim Yusuf Akçura İsmail Gaspıralı’yı Türkçülük hareketinin en önemli ve merkez siması olarak niteler[2]. Bunların dışında Gaspıralı’ya gereken önemin verilmediği ya da gerçek öneminin teslim edilmediği yönünde ya da Türkiye’de Yusuf Akçura ve Ahmet Ağaoğlu gibi Gaspıralı’nın da Gökalp’e göre ikinci dereceden ilgi görmesini Türkçülüğün Cumhuriyete kadar geçirdiği evrimle ve süreçle alakası olduğu yönündeki yorumlara rastlamak mümkündür.
11/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 11
Gaspıralı’nın ortaya koymuş olduğu “dilde, fikirde, işte birlik” düsturu bugün dahi Türk milliyetçileri tarafından kullanılmaktadır. Sadece bu dahi Gaspıralı’nın Türkçülük/Türk Milliyetçiliği ve Türk Milliyetçileri için önemini göstermek için yeterli bir veridir. Gaspıralı’nın Türkçü çevreler üzerindeki etkisi ve prestije karşın izlenilen yol ve Türkçülüğü ele alış açısından Osmanlı Türkçüleri ile önemli farklar göze çarpmaktadır.
12/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 12
Bunlardan ilki ve belki de en önemlisi Türk Birliği için izlenen hareket tarzı ve bu birliğin niteliği hususudur. Türkiye’de önce bilim ve edebi sahada ortaya çıkan Türkçülük İkinci Meşrutiyet dönemi ile birlikte Siyasi safhada yaşam ve tartışılma şansı bulmuştu. Yakın ve uzak Türkçülük olarak tezahür eden bu oluşum sırasında Türkler önce Osmanlı İmparatorluğunda milli bir bilince sahip olacaklardı.
13/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 13
Türkçülüğün teorisini hazırlama işini ve Ziya Gökalp ve ekibi üstlenmişti. Bu ekip “Yeni Hayat” adını verdikleri doktrinle Türkçülüğün sosyal, siyasal ve ekonomik yönlerini belirlemişlerdi. Ancak Türkçülük, sadece Osmanlı topraklarıyla sınırlı kalmayarak ikinci bir safhaya geçmişti.
14/14
Ölümünün 104. yılında İsmail Gaspıralı 14
Bu ikinci safhada ülke dışı Türklerle birleşilecek ve “Turan” adlı büyük ülke gerçekleştirilecekti. Türkçüler çöken bir imparatorluk karşısında milli bir devletin kuruluşunu düşünmeyerek yeni bir imparatorluk tezini işlemişler, bunun için de milliyetçilik akımını “Uzak Türkçülüğe” ve Turancılığa dönüştürmüşlerdi. Gökalp de, “Vatan ne Türkiye’dir Türk için ne Türkistan; Vatan büyük ve müebbet bir ülkedir: Turan” dizeleri ile akımın hedefini ortaya koymuştur.
Bunlar da İlginizi Çekebilir
Boğaz'ın üstünden iple yürüyerek geçti. İstanbul bu olaya kitlendi
Boğaz'ın üstünden iple yürüyerek geçti. İstanbul bu olaya kitlendi
Smithsonian Fotoğraf Yarışması'dan seçilen kareler: Güney Amerika'nın cennet köşeleri
Smithsonian Fotoğraf Yarışması'dan seçilen kareler: Güney Amerika'nın cennet köşeleri
2024'ün en iyi 13 yaban hayatı fotoğrafı
2024'ün en iyi 13 yaban hayatı fotoğrafı
SOLOTÜRK'ten rekor kıran gösteri. İstanbulluları büyülediler
SOLOTÜRK'ten rekor kıran gösteri
Hulusi Akar 15 Temmuz darbe girişimini anlattı: FETÖ'cü askerler nasıl gizlendi?
Hulusi Akar 15 Temmuz darbe girişimini anlattı: FETÖ'cü askerler nasıl gizlendi?
Kira zammında yeni dönem! İşte merak edilen 6 soru ve cevabı
Kira zammında yeni dönem! İşte merak edilen 6 soru ve cevabı
2024 yılının en iyi su altı fotoğrafları
2024 yılının en iyi su altı fotoğrafları