YENİÇAĞ / Özel Haber - Merve KIZILALP
YENİÇAĞ / Özel Haber - Merve KIZILALP
Üşümezsoy bu saçın hikayesini anlatırken “Kırım’ın kuzeyinde Zaporozhye bölgesinde Tatar Türkleri de yaşıyor. Meşhur Kazak Türkleri, Taras Bulba, meşhur Tatar Türklerinin kıyafetlerini giyiyorlardır. Hristiyan olduklarında ortak ataları Balbal taş heykellerini unutmadılar. Buraya Varegler, İsveçliler de gelince bozkırlardaki Kıpçaklar şimdi Kozak ve Mogaylar oluyorlar. Ama bu Kozak dediklerimiz Taras Bulba; kıyafetleriyle, kültürleriyle her şeyiyle meşhur tabloya konu olmuşlardır” dedi.
Üşümezsoy, “daha önce Hristiyanlık öncesi Atamanlar, bizim Selçuklulardaki ‘Atabeyler’ gibi bunların reisleri. Bu Atamanlar zamanla Hristiyanlaşınca Kiev’de o zamanlarda ‘Kozak’ olarak anıldılar. Ama bunların ataları Kuman Kıpçaklardır” dedi.
(Şener Üşümezsoy)
Türkler eski çağlarda uzun saçlarıyla o kadar bütünleşmişti, 'Türk' denildiğinde herkesin aklına 'uzun saç' geliyordu.
Saçlar eski Türklerde statünün bir göstergesiydi. Öyle ki Çağrı Beyin kumandasında 1015 yılında Doğu Anadolu'dan gelen Selçuklu akıncılarıyla ilk kez karşılaşan Van Gölü civarındaki Ermeniler, Türk savaşçılarını sanki Brewehard filmindeki gibi tarif ediyordu:
"Herşeyden evvel Türkmenlerin rüzgar gibi atlar üstünde bambaşka kıyafetleri, kadınlarinkine benzer uzun saçları, mızrakları ve yaylarıyla görünüşleri, böyle bir manzara ile ilk defa karşılaşan insanları telaşa düşürmüştü."
Eski Kuman Türklerinin saçları tarihi kaynaklarda şöyle tanımlandı:
Oğuzlar üzerine yaptığı araştırmalarla tanınan Prof. Dr. Faruk Sümer, araştırmasında Oğuz Türklerinin de saçlarının uzun olduğunu ve kesmediklerini kaydediyor.
Hükümdarlar genelde saçlarını serbest bırakırken, savaşçılar ve diğer erkekler belik örerlerdi.
Oğuz erkekleri, saçlarının örgüleri çok olmasıyla tanınırmış. Peçeneklerin de saçları örülüymüş. 9. Asırda yaşayan Horasan Türkleri'nin de saçları uzundu.
Harzemşahlar'ın da saçları uzundu fakat hacca giderken kısaltıyorlardı.
Uygur metinlerinde de alplerin saçları aslan yelelerine benzetiliyor. Uygur hükümdarı ise saçlarını topuz şeklinde toplamakta ve topuzun üstünde, beş sınıf halkı temsil eden, beş dilimli taç giymekteydi.
Konuyla ilgili Rus kaynaklarında Türklerin sarışın olduğu ve saçlarının yapısı üç şekildeydi.
Birinci model: Yan yana üç saç örgüsü; üç eşit uzunlukta ve kalınlıkta.
İkinci model: Şakağın iki tarafından ve ensenin ortasından bir tutam olarak örülüyor ve üç örgü aşağıda birleşiyor.
Üçüncü model: Bir tek uzun saç. Saçlarının bakımlı ve taranmış olmasıyla ün yapan Kuman erkekleri en çok birinci ve üçüncü modelleri tercih ediyordu. Uygurlar'da saçlar omuzları örten kalın örgüler halinde örülmüş dağınık haldeydi.
Bazen da iki düğüm atılır ve kulakların önünden ve şakaklardan aşağı sarkıtılırdı. Fakat Uygur erkeklerinin favorisi arkaya doğru taranmış ve ortadan ikiye ayrılmış modellerdi.
Öyle ki saçlara verilen önem, türklerin ilk büyük sözlüğü olan Divan-ı Lügati’t Türk’te bile ‘saç’ ile ilgili bazı terimler bulunur. “Ol saçın taradı”= “o saçını taradı”, “er saçın yülütti”= “adam saçını traş ettirdi” gibi.
Türklerin bu saç modelini yapmasının sebebi, çok geniş bir coğrafyaya yayılmış olmaları ve değişik kültürlerden etkilenmiş olmalarından kaynaklanıyor.
Oğuz Kağan destanının başında da Türklerin siyah saçlı oldukları “saçları kaşları kara irdiler irdi” ifadeleriyle açıklandı.
Bu konu tarihçilerin kitaplarına da konu olmuş, konuyla ilgili tarihçiler eski Türklerin saça verdiği önemi şöyle açıklamıştı:
“Saç yalnız kadının değil, erkeğin de süsü hatta erkek için yiğitlik sembolü olmuştur. Türkler’de erkeklerin kadınlar gibi saçlarını örmeleriyle ilgili bilgiler minyatürlerde görülmektedir. Erkeklerde uzun saç modası, Anadolu Selçukluları’nda hatta sonraki beylikler devrinde de devam etmiştir. Çinilerdeki insan figürlerinde uzun saçlı erkek resimleri vardır. Sakalsız ve bıyıksız olan bu figürleri, çoğu zaman kadın figürlerinden ayırmak zor olmaktadır.”
“Erkeklerde uzun saç modasının, Türkiye Selçukluları devrinde hatta sonraki beylikler döneminde de devam ettiği görülmektedir. O dönemde saç, yalnız kadın için değil erkekler için de büyük önem taşımaktadır. Eski Türkler’de uzun saçın yiğitlik sembolü olduğu bilinmektedir.”
