Editör: Özlem Kıral
İnsanlar gerek hasta olmadan önce gerekse sağlıklarını korumak için hastalıkları tanımayı tercih ediyor. Bu hastalıklardan birisi olan beyin felciyle hastalığı ilgili detaylar...
BEYİN FELCİ NEDİR?
Beyin felci, kas aktivitesi ve vücut duruşu ile ilgili bir grup problemi tanımlayan rahatsızlıktır. Beyin henüz gelişme aşamasındayken meydana gelen hasar sonrasında gelişir. Belirti ve bulgular süt çocukluğu ve okul öncesi dönemde kendisini göstermeye başlar. Anormal refleksler, vücudun gevşekliği, gövde ve ekstremitelerde sertlik, duruş bozuklukları ve yürüme bozukluğu, serebral palsili çocuklarda görülebilen belirtiler arasında yer alır. Serebral kelimesi beyin anlamına gelir. Palsi ise hareket zayıflığı ve felç durumunu ifade etmek için kullanılır. Serebral palsi ya da diğer bir ifadeyle beyin felci, temel olarak kasların tonusunu, hareketini ve kişinin motor becerileri etkileyen bir problemdir. Vücudun koordineli ve amaçlı bir şekilde hareket etme kabiliyetini engeller. Solunum, mesane ve bağırsak kontrolü, yeme ve konuşma gibi motor becerileri ve kasları içeren diğer vücut fonksiyonlarını da etkileyebilir.
BEYİN FELCİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
-Yuvarlanma, tek başına oturma veya sürünme gibi motor beceri gelişiminde gecikmeler
-Kas tonusunda aşırı sertlik ya da gevşeklik gibi değişiklikler
-Konuşma gelişiminde gecikmeler ve konuşma zorluğu
-Kaslarda spastisite adı verilen sertlik ve abartılı refleksler-Ataksi olarak adlandıran kas
koordinasyonu zayıflığı
-Titreme ve istemsiz hareketler
-Sık sık düşme
-Yutma problemleri
-Vücudun bir tarafını tercih etme, örneğin nesneleri hep aynı elle tutma
-Nöbet, zihinsel yetersizlik ve körlük gibi nörolojik problemler
BEYİN FELCİ TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
kesin bir tedavisi yoktur. Tedavinin amacı sınırlamaları iyileştirmek ve komplikasyonları önlemektir. Serebral palsili çocuklar ve yetişkinler bir tıbbi bakım ekibiyle uzun süreli tedaviye ihtiyaç duyarlar. Bu bakım ekibinde yer alan sağlık profesyonelleri aşağıda sıralanmıştır:
Çocuk doktoru: Tedavi planını yapar ve tıbbi bakımı denetler.
Pediatrik nörolog: Beyin ve sinir sistemi bozuklukları olan çocukların teşhis ve tedavisi için eğitilmiş doktordur. Serebral palsili çocukların bakım ve tedavisine dahil olabilir.
Ortopedist: Kas ve kemik bozukluklarını tedavi etmek için eğitilmiş uzman doktor olan ortopedist, kas sorunlarının teşhis ve tedavisinde yardımcı olur.
Fizyoterapist: Serebral palsili çocukların kaslarını güçlendirmelerine ve yürüme becerisini geliştirmelerine yardım eder.
Mesleki terapist (Ergoterapist): Çocuklara öz bakım becerilerini geliştirmek ve günlük aktivitelere yardımcı adaptif ürünleri kullanmayı öğretmek için destek sağlar.
Dil ve konuşma terapisti: Konuşma ve yutma problemleri çeken çocuklara destek eğitim verir.
Özel eğitim öğretmeni: Çocukların yaşlarına uygun davranışlar ve sosyal beceriler geliştirmesine yardımcı olur. Öğrenme güçlüğünü ele alır, eğitim ihtiyaçlarını belirler ve uygun eğitim kaynakları ile eğitim verir.
Serebral palsi tedavisinde multidisipliner bir yaklaşım söz konusudur. İlaç tedavisi, fizyoterapi, uğraş terapisi (ergoterapi), konuşma terapisi, özel eğitim ve gerekli durumlarda bot0ks ya da cerrahi tedaviler uygulanır.
Fizik Tedavi Yöntemleri
Doğumdan sonraki ilk 1-2 yıl boyunca fizyoterapistler ve ergoterapistler baş ve gövde kontrolü, yuvarlanma, yürüme ve kavrama gibi konularda destek sağlarlar. Ergoterapistler, stratejiler ve uyarlanabilir ekipmanlar kullanarak çocuğunuzun evde, okulda ve toplumdaki günlük aktivitelere ve rutinlere bağımsız katılımını teşvik etmek için çalışır.
Kas kasılmasını rahatlatma
Daha çok estetik alanda kullanımıyla ön plana çıkan bot0ks, serebral palsi tedavisinde de kullanılabilir. Bot0ks, kaslardaki aşırı kasılma sonucu oluşan sertlikleri gidermede tercih edilir. Böylece ilgili kasların güçlendirilmesi için yapılan fizik tedavi çalışmaları daha etkin bir şekilde uygulanabilir. Bot0ks, ayrıca kasılmanın neden olduğu sıkıntıyı gidererek hastaları rahatlatır. Bot0ks uygulaması ile kaslardaki kasılma azaltılırsa kasların fonksiyonelliği de artar. Spastisite nedeniyle çocukların büyümesi yavaşlar. Bu nedenle bot0ks, büyüme sorununa da çözüm sunabilir. Kesin tedavisi olmayan bu rahatsızlıkta erken tanı ve müdahale ile bireyin yaşam kalitesinde olumlu değişiklikler sağlanabilir. Bu nedenle çocuğunuzda bu rahatsızlığa dair belirti ve bulguları fark etmeniz halinde sağlık kuruluşlarına başvurarak uzman hekimlerden yardım almanız önerilir. Kas kasılması rahatlatması ve fizik tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgi ve randevu almak için Çocuk Ortopedisi bölümünden bilgi ve randevu alabilirsiniz.
