Kansızlık, vücutta yeterli miktarda sağlıklı kırmızı kan hücresi bulunmadığında ortaya çıkan bir durumdur. Bu hücreler, organ ve dokulara oksijen taşınmasında kritik rol oynar.
Kırmızı kan hücrelerinin sayısındaki azalma kansızlık anlamına gelir ve bu genellikle diğer sağlık sorunları nedeniyle vücudun kırmızı kan hücresi üretiminde veya bu hücrelerin ömründe bir sorun yaşanması sonucu ortaya çıkar.
Anemi dünya genelinde %24,8 oranında görülür ve okul öncesi çocuklar bu konuda en yüksek risk grubunu oluşturur; bu yaş grubunda anemi oranı dünya çapında %47 olarak tahmin edilmektedir.
Kansızlık Nedenleri: Kansızlık, genellikle aşağıdaki nedenlerden biri veya birkaçının bir araya gelmesiyle ortaya çıkar:
Yeterli kırmızı kan hücresinin üretilememesi
Kanama sonucu kırmızı kan hücrelerinin kaybında artış
Kırmızı kan hücrelerinin vücutta normalden daha hızlı yok edilmesi
Kansızlık Türleri ve Nedenleri:
Demir Eksikliği Anemisi: En yaygın anemi türüdür ve demir eksikliğinden kaynaklanır. Demir, kemik iliğinin kırmızı kan hücreleri için gerekli hemoglobini üretmesi için gereklidir. Yetersiz demir alımı, hamilelik, ağır adet kanamaları, mide ülserleri ve bazı kanser türleri bu tür anemiye yol açabilir.
Vitamin Eksikliğine Bağlı Anemi: Kırmızı kan hücrelerinin sağlıklı şekilde üretilebilmesi için demir, folat ve B12 vitaminlerine ihtiyaç vardır. Bu vitaminlerin eksikliği, kırmızı kan hücresi üretiminin azalmasına neden olabilir. Özellikle B12 vitamini emilimindeki sorunlar, pernisiyöz anemi adı verilen bir duruma yol açabilir.
Kronik Hastalık Anemisi: Kanser, HIV/AIDS, romatoid artrit ve böbrek hastalığı gibi iltihabi hastalıklar, kırmızı kan hücrelerinin üretimini engelleyebilir.
Aplastik Anemi: Nadir ve hayatı tehdit edici bir anemi türüdür ve vücut yeterince kırmızı kan hücresi üretmediğinde ortaya çıkar. Enfeksiyonlar, bazı ilaçlar, otoimmün hastalıklar ve toksik kimyasallara maruz kalma aplastik aneminin nedenleri arasında yer alır.
Kemik İliği Hastalıklarına Bağlı Anemiler: Lösemi ve miyelofibroz gibi hastalıklar, kemik iliğinde kan hücresi oluşumunu etkileyebilir ve bu da kansızlığa yol açabilir. Bu durumlar hafif olabileceği gibi hayatı tehdit edici de olabilir.
Hemolitik Anemiler: Kırmızı kan hücrelerinin yıkımı üretimden daha hızlı gerçekleştiğinde görülür. Bazı kan hastalıkları, kırmızı kan hücresi yıkımını artırarak hemolitik anemiye neden olabilir. Bu durum kalıtsal olabilir veya sonradan gelişebilir.
Orak Hücre Anemisi: Kalıtsal bir hemolitik anemi türüdür ve anormal şekilli kırmızı kan hücrelerinin üretimine yol açar. Bu anormal hücreler vaktinden önce ölür, bu da kronik kırmızı kan hücresi yetersizliğine neden olur.
Kronik Kurşun Zehirlenmesine Bağlı Anemi: Kurşun zehirlenmesi de anemiye neden olabilir.
Kansızlığa iyi gelen besinler ise, genellikle demir bakımından zengin yiyeceklerdir. Ayrıca, demir emilimini artıran C vitamini içeren besinler de önemlidir. İşte kansızlığa iyi gelen başlıca besinler ve uzman görüşleri:
Kansızlığa İyi Gelen Besinler
Kırmızı Et: Demir bakımından zengindir ve kolayca emilen bir demir formu içerir.
Karaciğer: Demir ve B12 vitamini açısından oldukça zengindir.
Ispanak: Bitkisel kaynaklı demir içerir, C vitamini ile birlikte tüketildiğinde emilimi artar.
Baklagiller: Mercimek, nohut ve fasulye gibi baklagiller iyi birer demir kaynağıdır.
Yumurta: Demir ve B12 vitamini içerir.
Kuru Meyveler: Kuru üzüm, kuru kayısı ve kuru erik demir açısından zengindir.
Fındık ve Tohumlar: Özellikle kabak çekirdeği, badem ve kaju demir içerir.
Tam Tahıllar: Yulaf, kinoa ve kepekli tahıllar demir açısından faydalıdır.
Deniz Ürünleri: İstiridye, midye ve balık türleri yüksek demir içeriğine sahiptir.
C Vitamini Kaynakları: Portakal, mandalina, limon, çilek, kivi ve kırmızı biber gibi C vitamini açısından zengin yiyecekler, demirin emilimini artırır.
Uzman Görüşleri
Diyetisyenler ve Beslenme Uzmanları: Kansızlık durumunda demir yönünden zengin gıdaların tüketilmesi önerilir. Demir eksikliği olan bireylerin, demirin emilimini engelleyen çay ve kahve gibi içeceklerden uzak durması gerektiği belirtilir.
Hematologlar: Demir eksikliği anemisi teşhisi konulan hastalara demir takviyesi önerilir ve bu süreçte diyetle yeterli demir alımının desteklenmesi gerektiği vurgulanır. Ayrıca B12 ve folik asit eksikliklerinin de kansızlığa yol açabileceği belirtilir.
Uzman Doktorlar: C vitamini ile demir emilimini artırmak ve hayvansal kaynaklı demir tüketimini artırmak, kansızlık tedavisinde etkili olabilir. Ayrıca, aşırı demir eksikliği durumunda tıbbi tedavi gerekebileceği için bir doktora danışılması önemlidir.
