Kapı Eşiği Etkisi, insanların bir odadan diğerine geçerken akıllarındaki bilgilerin kaybolması veya unutulması durumu. Birçok kişi, kapıdan geçtikten sonra “neden buraya gelmiştim?” diye kendine sorar.
Bilimsel olarak bu etki, beynin belirli bilgileri işlemeyi ve saklamayı nasıl yönettiğiyle ilgili.
Ünlü bir nörobilimci Dr. John G. Buzsaki, “Beynimiz, her yeni çevresel değişiklikte (özellikle odalar arası geçişlerde) yeni bilgileri işlemek ve bunları bağlamak için yeniden düzenlenir. Bu yeniden düzenlenme, eski bilgilerin kaybolmasına neden olabilir” diye açıkladı.
BEYNİN BİLGİ İŞLEME SÜRECİ
Beyin, her yeni çevreye girdiğinde, çevreye dair bilgileri yeniden organize eder.
Harvard Üniversitesi'nde duygu ve beyin üzerine çalışan psikolog Dr. Lisa Feldman Barrett, "Zihnimiz sürekli olarak çevremizi anlamlandırmaya çalışır ve bu, bazen geçmişteki bilgilerin silinmesine yol açar" diyerek, bu süreci şöyle açıkladı:
"Bir odaya girdiğinizde, beyniniz önceki odada sahip olduğunuz tüm bilgileri yeni ortamla ilişkilendirir. Bu yüzden, odaya girdiğinizde niye orada olduğunuzu hatırlamakta zorlanabilirsiniz."
NEDEN BİLGİLER KAYBOLUYOR?
Beynin bu davranışı, evrimsel olarak hayatta kalma amacına hizmet eder.
Nörobilimci ve "Incognito: The Secret Lives of the Brain" kitabının yazarı Dr. David Eagleman, beynimizin çevresel değişikliklere hızlıca adapte olma yeteneğini anlatırken, "Beyninizi yeni bir çevreye soktuğunuzda, eski bilgiler geçici olarak geri planda kalır ve yeni çevresel faktörlere odaklanır. Bu, beynin daha verimli çalışmasını sağlar" dedi.
Yeni bir oda veya yeni bir ortam, beynin eski bilgileri geçici olarak unutmasına ve yeni bilgileri işlemeye odaklanmasına neden oldu.
KAPI EŞİĞİ ETKİSİNİN PSİKOLOJİK VE FİZİKSEL YANSIMASI
Kapı Eşiği Etkisi yalnızca zihinsel bir fenomen değildir; aynı zamanda psikolojik ve fiziksel etkileri de var.
Beynin bilgi işleme süreci üzerine yaptığı araştırmalarla tanınan nörolog Dr. Daniel Levitin, bu tür unutkanlıkların “beyin için bir tür resetleme” olarak işlediğini vurguladı.
Levitin, "Beyin, bir odadan diğerine geçerken yaşadığınız unutkanlığı, aslında bir tür çevresel adaptasyon olarak yorumluyor. Yeni bir ortam, beynin önceki bilgileri geçici olarak geri itmesine ve yeni bilgileri daha hızlı işlemesine yol açıyor" dedi.
Ayrıca, bazı araştırmalar bu etkiyi, çevre değişiminin beynin dikkat ve hafıza sistemlerini nasıl yeniden organize ettiğine dair bir gösterge olarak açıkladı.
Psikolog ve Bellek Araştırmaları Derneği'nin başkanı Dr. Mark Reimers, "Kapı Eşiği Etkisi'nin beyindeki hafıza ile ilgili sistemlerin karmaşık bir şekilde çalıştığının bir göstergesi olduğunu düşünüyoruz. Beyin, çevresel değişikliklere adapte olurken eski bilgileri geçici olarak 'unutur', ancak bu durum, sağlıklı bir beyin fonksiyonunun parçasıdır" dedi.
NEDEN HERKES BU DURUMU YAŞAMAZ?
Bu etkiden herkes aynı derecede etkilenmediği bildirildi.
Nöropsikolog ve klinik uzman Dr. Jennifer Z. Lee, "Bazı insanlar, özellikle yüksek dikkat ve odaklanma gerektiren işlerde çalışanlar, bu tür unutkanlıkları daha az yaşarlar. Diğerleri ise daha sık karşılaşabilir" diyerek, bu unutkanlığın kişisel farklarla ilişkili olduğunu belirtti.
Bunun yanı sıra, uzun süreli stres veya yorgunluk da Kapı Eşiği Etkisi'nin daha fazla görülmesine neden olabilir.
Nörobilimci ve Nobel ödüllü Dr. Eric Kandel, "Stresli bir zihin, daha fazla bilgi işlemeye çalışırken daha sık unutkanlıklar yaşayabilir. Beyin, çevresel değişikliklere adapte olmakta zorluk çekebilir ve bu da unutkanlıkları artırabilir" dedi.
