Üroloji Uzmanı Doç. Dr. Meftun Çulpan, yüksek sıcaklıkların terleme ile artan sıvı kayıpları ve güneş ışığının arttığı dönemlerde D vitamini seviyelerinin yükselmesiyle idrarda kalsiyum miktarının artmasına bağlı olarak böbrek taşı riskinin arttığını belirtiyor.
Peki, Böbrek Taşı Nedir? Böbrek Taşı Belirtileri, Nedenleri ve Tedavisi?
BÖBREK TAŞI NEDİR?
Böbrek taşları, idrar içerisinde bulunan minerallerin veya diğer maddelerin birikmesi ve kristalleşmesi sonucu oluşan sert, kristal benzeri küçük parçalardır. Genellikle böbreklerde oluşan bu taşlar, idrar yolları boyunca hareket edebilir.
RİSK FAKTÖRLERİ
Doç. Dr. Çulpan, Türkiye'de böbrek taşı görülme sıklığının yüzde 11,1 ila yüzde 14,6 arasında olduğunu ve risk faktörleri arasında az su tüketimi, yüksek miktarda tuz, oksalat ve kalsiyum içeren bir diyet, aşırı hayvansal protein tüketimi, artmış vücut kitle indeksi, şeker hastalığı gibi durumlar ile ailesel yatkınlık bulunduğunu ifade ediyor. Ayrıca, erkeklerde kadınlara göre 2-3 kat daha sık görülse de, son yıllarda kadınlarda da görülme sıklığının arttığı gözlemleniyor.
BELİRTİLER VE TEDAVİ
Böbrek taşı belirtileri arasında şiddetli bel ağrısı, idrar yaparken yanma, idrarda kan, bulantı ve kusma bulunuyor. Tedavi yöntemleri taşın büyüklüğüne, tipine ve yerine göre değişebilir. Küçük taşlar genellikle ilaç tedavisi ve bol sıvı alımı ile atılabilirken, büyük taşlar için cerrahi müdahale gerekebilir.
ÖNLEME YÖNTEMLERİ
Uzmanlar, böbrek taşlarından korunmak için bol su tüketmek, dengeli beslenmek ve düzenli egzersiz yapmanın önemini vurguluyor. Ayrıca, sıcak havalarda sıvı alımını artırarak ve tuz tüketimini azaltarak böbrek taşlarına karşı önlem alınabileceğini belirtiyorlar.
BÖBREK TAŞI NASIL OLUŞUR?
Böbrek taşları, böbreklerin kanı temizleme işlemi sırasında, idrarla atılamayan bazı mineral ve tuzların birikmesiyle oluşur. Bu birikme sonucunda, tuz ve mineraller böbrekte kristalleşerek taşları meydana getirir.
Böbrek taşlarının oluşumunda etkili olan başlıca faktörler şunlardır:
• Yetersiz Sıvı Alımı: Yeterli miktarda su tüketilmemesi, idrardaki minerallerin yoğunlaşmasına ve böbrek taşlarının oluşumuna yol açabilir.
• Beslenme Alışkanlıkları: Yüksek hayvansal protein alımı, fazla tuz ve şeker tüketimi, kahve veya kakao gibi gıdaların aşırı tüketimi taş oluşumunu tetikleyebilir.
• Metabolik Rahatsızlıklar: Obezite, diyabet ve yüksek tansiyon gibi durumlar böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlayabilir.
• Genetik Faktörler: Ailesel yatkınlık, böbrek taşı oluşum riskini artırabilir.
• İdrar Yolu Enfeksiyonları: İdrar yolu enfeksiyonları da taş oluşumuna katkıda bulunabilir.
• Böbrekteki Yapısal Bozukluklar: Böbreğin yapısındaki bozukluklar taş oluşumunu kolaylaştırabilir.
Böbrek taşlarının çoğu, vücutta herhangi bir hasar oluşturmadan idrar yoluyla atılır. Ancak, büyük taşlar idrar yolunu tıkayabilir ve tedavi gerektirebilir.
Böbrek taşları hakkında daha fazla bilgi almak ve önleme yöntemleri hakkında öneriler için bir sağlık uzmanına danışmanız faydalı olacaktır.
BÖBREK TAŞLARINDAN KORUNMAK İÇİN NELER YAPMALIYIZ?
Böbrek taşlarından korunmak için alınabilecek önlemler şunlardır:
• Bol Sıvı Tüketimi: Günde en az 2,5 litre sıvı tüketmek, böbrek taşlarının oluşumunu engellemeye yardımcı olur.
• Dengeli Beslenme: Süt ve süt ürünlerini makul ölçülerde tüketmek, yüksek oksalat içeren besinleri aşırı tüketmemek ve bol lifli besinleri tercih etmek önemlidir.
• Tuz ve Şeker Tüketimini Azaltmak: Tuz ve şekerli besinlerin tüketimini sınırlamak, böbrek taşlarından korunmada etkilidir.
• Hayvansal Protein Tüketimini Kısıtlamak: Aşırı et tüketiminden kaçınmak ve pürin içeren sakatat türü yiyeceklerin tüketimini kısıtlamak gereklidir.
• Sitratlı İçecekler: Limon suyu gibi sitratlı içecekler, kalsiyum taşlarına karşı koruyucu etki gösterir.
• Düzenli Egzersiz: Fiziksel aktivite, böbrek taşlarının oluşum riskini azaltabilir.
Bu öneriler, böbrek taşlarından korunma konusunda genel bir rehber niteliğindedir. Ancak, kişisel sağlık durumunuza ve ihtiyaçlarınıza uygun bir plan için bir sağlık uzmanına danışmanız en iyisidir
BÜYÜK BÖBREK TAŞLARI İÇİN HANGİ CERRAHİ YÖNTEMLER KULLANILIR?
Büyük böbrek taşlarının tedavisinde kullanılan cerrahi yöntemler şunlardır:
• ESWL (Ekstrakorporeal Şok Dalga Litotripsi): Vücut dışından yüksek enerjili ses dalgaları gönderilerek böbrek taşlarını küçük parçalara ayırma yöntemidir.
• Üreteroskopi: Bir endoskop yardımıyla idrar yollarından girilerek taşa ulaşılır ve taş, lazer veya başka bir cihazla kırılır.
• Perkütan Nefrolitotomi (PCNL): Böbreğe küçük bir kesiden girilerek yapılan ve büyük taşları çıkarmak için kullanılan cerrahi bir işlemdir.
• Laparoskopik Cerrahi: Çok büyük veya karmaşık taşlar için tercih edilen, minimal invaziv bir cerrahi yöntemdir.
Bu yöntemlerin seçimi, taşın büyüklüğüne, konumuna ve hastanın genel sağlık durumuna göre yapılır. Tedavi seçenekleri hakkında daha fazla bilgi almak ve kişisel sağlık durumunuza uygun en iyi tedavi yöntemini belirlemek için bir üroloji uzmanıyla görüşmek önemlidir.
