İran'da Türk milliyetçiliği yaptığı için suçlu ilan edilen ve 4 yıldır Türkiye'de yaşayan Rahim Cavadbeyli'nin, 2 Ağustos'da gözaltına alınmasının ardından İngiltere'de yayınlanan Financial Times gazetesi, Türkiye'ye kaçan bazı Uygur Türk'ü vatandaşların, "Çin ile ilişkilerin yakınlaşması sonucu bu ülkede kendilerini giderek daha az güvende hissettiklerini" yazdı.
Emily Feng imzalı haberde, Çin'in Müslüman Uygur Türk'ü azınlıklara yönelik baskısını ülke sınırları dışına da taşırdığına dikkat çekildi.
Türkiye, Çin'den ayrılan Uygur Türklerinin göç yolunda en çok tercih ettikleri ülkelerden biri.
Haber Kırgızistan'a kaçan Mehmet isimli Uygur Türk'ü iş adamının, Kırgız polisi tarafından sınır dışı edilmeye zorlandığına ilişkin tanıklıklarıyla başlıyor. Mehmet, Kırgız güvenlik görevlilerinin onu bir güvenlik tesisinin bodrum katına götürüp gözaltında tutulan 70 Uygur'u gösterdiğini iddia ediyor.
Habere göre Mehmet bu ülkede 6 kez gözaltına alınmış. Bodrum katında yaşadıklarını "göz korkutma taktiği" olarak niteleyen Mehmet, güvenlik görevlisinin, Çin'den gelen bir heyetin verdiği 123 kişilik bir listeye atıf yaptığını, listede kendi adının da olduğunu ve bu listedeki kişilerin gözaltına alınıp Çin'e geri gönderilmesinin talep edildiğini söylüyor. Mehmet 5 bin Dolar rüşvetle serbest kalmış.
Haber şu ifadelerle devam ediyor:
"Pekin Uygur diasporası üzerindeki kontrolünü artırma çabasıyla güvenlik aygıtlarını, batıdaki Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nden Orta Asyalı komşularına kadar genişletti. Bu bölgeler de karşılığında Çin'de ekonomik ve siyasi önceliğe sahip olmak istiyor. 7 ülkenin Çin'in 900 milyar dolarlık 'Kemer ve Yol Girişimi'yle doğrudan bağlantısı var."
Haberde Çin'in ulaşması zor olan ve Uygur Türklerinin giderek kaçmak için belirlediği ülkelere de atıf yapılıyor. Gerçek ismini vermek istemeyen Tursun da, baskılardan dolayı 2016'da Türkiye'ye kaçmış:
Tursun, "Baskı arttığından beri Türkiye ile Çin arasındaki ilişkiler ısınıyor. Buradaki Uygurlar giderek kendilerini daha az güvende hissediyor" ifadelerini kullanıyor. Tursun ayrıca, Çinli güvenlik görevlilerinin burada da "kişisel telefon numarasına ulaşmayı başardığını" ve geçen yıl onu "Çin'e geri dönmesi konusunda ikna etmek için iki kez aradıklarını" söylüyor:
"Güvenlik görevlisi örtülü tehditlerle bana 'Seni 24 saat izliyoruz, Türkiye'de yasadışı eylemlerle sıyrılacağını düşünme" dedi. Haberde "Tursun, geçen ay Bişkek'ten çocukluk arkadaşının kayıplara karışması, ardından Çin'den telefonlar gelmesi sonucu, Türkiye'yi terk etmek istediğini söylüyor" ifadeleri yer alıyor.
Çin hükümetine Şincan Uygur Özerk Bölgesi'nde bulunan Türk ve Müslüman azınlığa oruç tutmanın yasaklanması gibi bazı baskılar uyguladığı eleştirileri yöneltiliyor.
Daha önce Çin hükümetinin özellikle Türkiye ve Mısır gibi Müslüman ülkelerde eğitim gören Uygur Türklerine tebligatta bulunduğu da bildirilmişti.
