Yapılan araştırmalara göre ABD’de 86 milyon kişinin kolesterol seviyesinin yüksek olduğu tespit edildi. Ancak Amerikalıların üçte biri son beş yıl içinde kolesterol değerlerini kontrol ettirmediklerini ifade ediyor.
Kolesterolü test etmek ve kontrol altına almak kalp hastalıklarını ve diğer ciddi sağlık sorunlarını önlemek için oldukça önemli. Fakat ne zaman test yaptıracağınızı ve çıkan rakamlardan ne anlamanız gerektiğini öğrenmek gözünüzü korkutabilir.
‘Kötü kolesterol’ sağlığınız için ne kadar zararlı? Toplam kolesterolünüz çok yüksek olmanın eşiğindeyse endişelenmeli misiniz? Beslenme veya egzersiz alışkanlıklarınızı değiştirerek kolesterol seviyelerinizi ne kadar düşürebilirsiniz? New York Times, uzmanlara kolesterol testleri ve yönetimi hakkında bilinmesi gerekenleri sordu.
Ancak önce Kolesterolün ne olduğuna bakalım.
KOLESTEROL NEDİR?
Kolesterol, karaciğer tarafından üretilen yağlı bir maddedir ve lipid olarak adlandırılır. Hücre zarlarının hormonların ve daha fazlasının yapımı için kolesterole ihtiyaç duyulur. Genellikle karaciğer ihtiyacımız olan tüm kolesterolü üretir. Ancak et ve süt ürünleri de dahil olmak üzere bazı gıdalar kanınızda dolaşan kolesterolü artırabilir bu nedenle kolesterol testinden önce yemek yememeniz istenebilir.
KOLESTEROL KALP KRİZİNE VE FELCE NEDEN OLABİLİR
Arterlerde pıhtı birikimine ve damar sertleşmesine sebep olma gibi durumlar nedeniyle kolesterol insanlar arasında çok korkulan bir maddedir. Yaşanan bu duruma ise tıbbi olarak ateroskleroz denir. Damarlarda biriken kolesterol sonuç olarak kalbe giden kan akışını engelleyerek kalp krizine neden olabilir. Pıhtılar da parçalanarak vücudun diğer bölgelerine gidebilir ve felce neden olabilir. Çoğu insanda damarları ciddi şekilde tıkanana kadar herhangi bir belirti görülmez.
KOLESTEROL TESTİ NE ZAMAN YAPTIRILMALIDIR?
Amerikan Kalp Derneği'nin aktardığına göre 20 yaş ve üzeri tüm yetişkinler her dört ila altı yılda bir kolesterollerini kontrol ettirmeli. Yüksek tansiyon, diyabet veya ailede kalp hastalığı öyküsü gibi belirli risk faktörlerine sahipseniz daha sık kontrol yaptırmanız gerekebilir.
NORMAL KOLESTEROL SEVİYESİ NEDİR?
Kolesterol seviyelerinde ise normal sayılacağı çeşitli durumlara bağlı. Kolesterol seviyeleri genellikle yaş ilerledikçe artış gösterir. Erkekler kadınlara göre yaşamları boyunca daha yüksek seviyelere sahip olma eğilimindeyken, kadınlar tipik olarak hamilelik esnasında veya menopozda bir artış yaşarlar. Bazı genler de vücudunuzun ne kadar kolesterol ürettiğini etkileyebilir. Belki de takip edilmesi gereken en önemli sayı, arter duvarlarında biriken ‘kötü kolesterol’ olarak kabul edilen LDL'nizdir.
KOLESTEROL NE KADAR DÜŞÜKSE O KADAR İYİDİR
Kolesterol ne kadar düşük olursa o kadar iyidir. Penn Medicine Önleyici Kardiyoloji ve Lipid Yönetimi Merkezi tıbbi direktörü Dr. Douglas Jacoby, diyabet, mevcut pıhtı birikimi veya kalp hastalığı riski taşıyan diğer faktörlere sahip kişilerin LDL'yi 70'in altında tutmaları gerekebileceğini söyledi. Yüksek trigliserit seviyeleri de kalp hastalığı riskinin artmasıyla ilişkilidir. İdeal olarak bu seviyeler 150 mg/dL'nin altında kalmalı.
KOLESTEROLÜMÜ DÜŞÜRMEK İÇİN NE YAPABİLİRİM?
Uzmanlar kolesterolü düşürmek için neler yapabileceğinizi açıkladı. Genellikle Baklagiller, tam tahıllar, tohumlar, meyve ve sebze gibi daha fazla çözünür lif tüketmek sindirim sistemindeki kolesterolün bağlanmasına ve vücudunuzdan atılmasına yardımcı olabileceği belirtildi.
Öte yandan Kırmızı et, tereyağı ve peynir gibi doymuş yağ, trans yağ ve kolesterol oranı yüksek gıdaları sınırlandırmaya çalışın ve bunun yerine soya gibi bitkisel proteinleri ve minimum düzeyde işlenmiş gıdaları tercih edin.
İLAÇ TEDAVİSİ KOLESTEROLÜ DÜŞÜRÜR MÜ?
Daha önce kalp krizi veya felç geçirdiyseniz veya ultrason veya anjiyogramda atardamarlarınızda önemli tıkanıklıklar görüldüyse doktorunuz kolesterol düşürücü ilaçlar önerebilir. LDL kolesterolünüz 190 veya daha yüksekse de doktorunuz ilaç tedavisini düşünebilir. Wilkins, diğer birçok kişi için doktorların bir ilaç yazıp yazmamaya karar vermeden önce kolesterol seviyelerini yaş, ailede öyküsü, sigara öyküsü ve diğer faktörlerle birlikte değerlendirdiğini söyledi.
“HİÇ KİMSE SIFIR RİSKE SAHİP DEĞİLDİR. ANCAK BUNU AZALTMAK İÇİN YAPABİLECEĞİNİZ ÇOK ŞEY VAR”
Doktorlar tarafından en çok hastalara verilen kolesterol ilaçları ise LDL kolesterolü düşüren statinlerdir. Wilkins, doğru ilacı ve dozu bulmanın biraz deneme yanılma gerektirebileceğini ve çoğu insanın ömür boyu statin kullanması gerektiğini ifade etti. İlacı bırakmak, kolesterol seviyelerinizin ve kalp hastalığı geliştirme riskinizin tekrar yükselmesine neden olabilir. Wilkins “Hiç kimse sıfır riske sahip değildir. Ancak bunu azaltmak için yapabileceğiniz çok şey var” ifadelerini kullandı.
