Yeniçağ Gazetesi'nin bugünkü manşeti
Gazetemizin 1. sayfasını okumak için tıklayınız
Ekonomistlerden daralan sanayi üretimi yorumu: Turpun büyüğü heybede
Ekonomisin can damarı sanayi sektöründe çarklar geri işliyor. Haziranda yıllık yüzde 4,7 daralan sanayi üretiminde 16 ayın en büyük düşüşü yaşandı. Çalışan sayısında düşüş 21 ayın en yüksek hızına çıktı. Verileri yorumlayan ekonomistlerden “büyümeye” dikkat çekti.
SANAYİ üretiminde mayıs ayında başlayan daralma haziran ayında hızlanarak devam etti. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Sanayi Üretim Endeksi Haziran ayı verilerine göre, aylık bazda yüzde 2,1 oranında gerileyen sanayi üretimi yıllık yüzde 4,7 azalarak 6 Şubat depremleri sonrası en sert daralma olarak kaydedildi.
Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, haziranda madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi, geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 8,6, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 15,2 artarken, imalat sanayi sektörü endeksi ise yüzde 6,9 azaldı. Arındırılmamış sanayi üretim endeksinde yıllık bazda yüzde 8,4 azalış oldu.
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi, haziranda bir önceki aya kıyasla yüzde 2,1 azalış kaydetti. Söz konusu ayda sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi yüzde 1,8, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 7,8 artarken, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 3,1 azaldı.
İstanbul Sanayi Odası (İSO) ay başında açıkladığı Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI) anketinde de daralmaya işaret edilmişti. Buna göre, haziran ayında 47,9 seviyesinde kaydedilen endeks temmuzda 47,2’ye gerileyerek üst üste beşinci ay eşik değerin altında gerçekleşti.
Yeni alınan siparişlerde, Kasım 2023 ile aynı oranda olmak üzere son 20 aylık dönemin en sert düşüşü kaydedildi. Yeni siparişlerdeki yavaşlamayla istihdam seviyeleri de düşüş gösterdi. Çalışan sayısındaki düşüş, son 21 ayın en yüksek hızında ölçüldü. Ayrıca girdi ve nihai ürün stok seviyelerinde de düşüş gözlendi. Toplam yeni siparişlerin yavaşlamasıyla firmalar temmuz ayında genel olarak üretimlerini azaltma yoluna gitti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) önceki gün düzenlediği Enflasyon Raporu toplantısında, büyümeye yönelik Başkan Fatih Karahan, “Dezenflasyon sürecinde büyümede bir miktar azalma yaşanabilir ama fiyat istikrarına ulaştığımızda büyümenin getirdiği refah artışının toplumun çok daha geniş kesimleri tarafından kalıcı olarak paylaşıldığını göreceğiz” demişti.
Ekonomistler, büyüme ramaklarını doğrudan etkileyen sanayi üretim verisinin ardından ortaya çıkan tabloyu değerlendirdi. CHP’nin gölge kabinesinde, Hazine Ve Maliye Bakanlığı’ndan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı olan Yalçın Karatepe, imalat sanayinde durumun daha da vahim olduğunu belirterek “Sanayi üretimi haziran ayında yıllık bazda yüzde 4,7 azalmış. İmalat sanayinde durum daha da vahim: üretim yüzde 6,9 düşmüş. Uyguladıkları ekonomik programın kaçınılmaz sonucu; Ekonomi yavaşlıyor, işsizlik artacak ve borçlar katlanacak. Peki enflasyon? O, yüksek seyretmeye devam edecek” yorumu yaptı.
TCMB eski Başekonomisti Prof. Dr. Ali Hakan Kara da sosyal medya hesabından “Sanayi üretimi 2. çeyrekte yüzde 3,9 daraldı. Bu programla ‘Büyüme yavaşlamadan da enflasyon düşer’ diyenler bir adım öne çıksın” dedi.
“Aslında ekonomide talebin çok gerilediğine dair bir izlenim yok, istihdam da henüz düşmedi fakat benim tahminim üretim tüketimden daha hızlı tepki veriyor, özellikle kredi faizleri üzerinden” diyen Prof. Dr. Ensar Yılmaz ise bunu da ithalatta da görüldüğünü vurgulayarak “Ara malı talebi düşüyor ama tüketim ithalatı düşmüyor” yorumunu yaptı.
TÜİK’in sanayi üretim verilerinin ardından sosyal medya hesabından TCMB’nin enflasyon raporundaki “Sanayi sektöründe istihdam görünümü ve beklentisi” grafiğini paylaşan Dr. Barış Esen de, “Ekonomideki yavaşlama ile sanayi üretimi düşerken önümüzdeki dönemde bu tarafta istihdamda sıkıntıların yaşanması muhtemel” diyerek bu konunun TCMB’nin Enflasyon Raporu’nda şöyle yer aldığını anımsattı:
“İmalat sanayi firmalarının geleceğe yönelik istihdam beklentilerinde düşüşe işaret etmektedir. Temmuz ayı itibarıyla yeni iş ilanları geçen seneki seviyelerinin altında, toplam iş başvuru sayısı ise üzerindedir. Anket verileri, firmaların istihdam görünümünün çeyreklik bazda bozulma kaydettiğini, gelecek üç ay içindeki istihdam beklentilerinin ise tarihsel ortalamasının altına gerilediğini göstermektedir.”
TCMB’nin çıktı açığı grafiğindeki büyümeye yönelik, “Büyümede kötümserim; ama bu grafik daha başka şey söylüyor; çok keskin daralma... 2025’te ne kadar büyüme ima ettiğini yazan oldu mu? Peş peşe kaç çeyrek daralacağız? Böylesine düşük büyüme göze alınırsa; enflasyon hedefleri de tutabilir” yorumu yapan Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Makroekonomi Çalışmaları Program Direktörü Dr. Ali Çufadar, sanayi rakamları için de şunları kaydetti:
“Sanayi üretimi, haziranda çok düşmüş… Bayram etkisi vardır da… Turpun büyüğü henüz heybede… Yine de aklımızda olsun..”
Haber Merkezi
