Bu hafta yayınlanan bir rapor, ilaca dirençli bakteriyel enfeksiyonların, önümüzdeki 25 yıl içinde dünya genelinde 39 milyondan fazla insanın ölümüne neden olabileceğini ortaya koydu. Küresel Antimikrobiyal Direnç Araştırmaları (GRAM) Projesi tarafından yapılan çalışmada, antimikrobiyal direncin (AMR) potansiyel etkileri detaylandırıldı. Rapor, süperböceklerin 2050 yılına kadar yılda yaklaşık dokuz milyon ölüme neden olabileceğini öngörüyor. Bu durum, sağlık sektöründe acil önlemler alınması gerekliliğini vurguluyor.
GRAM PROJESİ'NİN KAPSAMLI ARAŞTIRMASI
Oxford Üniversitesi ve Washington Üniversitesi Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü (IHME) tarafından desteklenen GRAM Projesi, Wellcome Trust ve Bill ve Melinda Gates Vakfı gibi kuruluşlardan finansal destek alıyor. Bu hafta The Lancet dergisinde yayımlanan çalışma, ilaca dirençli enfeksiyonların ölüm oranları üzerindeki etkilerini analiz etti. 1990’dan 2021’e kadar olan dönemde, bu tür enfeksiyonların yıllık bir milyondan fazla ölüme neden olduğu tahmin ediliyor.
GRAM bilim insanları, antibiyotik direncinin geçmiş ve gelecekteki etkilerini değerlendirmek amacıyla dünya genelindeki çeşitli veri kaynaklarını inceledi. 520 milyon bireysel kaydı analiz eden araştırmacılar, 204 ülkede 11 geniş enfeksiyon türü, 22 belirli mikrop ve 84 farklı mikrop-ilaç etkileşiminin maliyetini tahmin etti.
GEÇMİŞTE VE GELECEKTE AMR'NİN ETKİLERİ
Rapora göre, 1990’dan 2021’e kadar ilaca dirençli enfeksiyonlar yıllık 1,06 milyon ölümden 1,14 milyon ölüme kadar yükseldi. Bu enfeksiyonlar, yılda yaklaşık beş milyon ölüme katkıda bulundu. Ancak, covid-19 pandemisinin sosyal mesafe önlemleri, diğer bulaşıcı hastalıklarda geçici bir azalmaya neden oldu. Öte yandan, beş yaş altı çocuklarda süper mikropların neden olduğu ölümler, 1990 ile 2021 arasında %50 oranında azaldı ve bu eğilimin önümüzdeki 25 yıl boyunca devam etmesi bekleniyor. Ancak genel olarak, özellikle yaşlı ve savunmasız bireylerde ölümlerin artması muhtemel.
ÖNGÖRÜLEN GELECEK: SÜPERBÖCEKLERİN ARTAN TEHDİTİ
Araştırmacılar, 2025’ten 2050’ye kadar ilaca dirençli enfeksiyonların 39 milyondan fazla insanın ölümüne neden olacağını tahmin ediyor. 2050 yılında 1,91 milyon ölümün gerçekleşmesi bekleniyor. Süper bakterilerin, bu süreçte yaklaşık 170 milyon ölüme daha katkıda bulunacağı ve 2050’de 8,22 milyon ölüme neden olacağı öngörülüyor. Ölümlerin coğrafi dağılımı da dikkat çekici: Tahmini ölümlerin dörtte biri (11,8 milyon) yalnızca Güney Asya’da meydana gelecek, Asya’nın diğer bölgeleri ve Sahra Altı Afrika’da da yüksek ölüm oranları görülecek.
ANTİMİKROBİYAL DİRENÇ ÜZERİNE DİĞER TAHMİNLER
İngiltere hükümeti tarafından 2014 yılında yaptırılan bir raporda, ilaca dirençli enfeksiyonların 2050 yılına kadar 10 milyona kadar insanı öldürebileceği öngörülmüştü. GRAM Projesi’nin tahminleri, bu bulgularla benzerlik gösteriyor. Eğer her iki tahmin de doğru çıkarsa, süper bakterilerin kanserin yıllık ölüm oranını geçmesi mümkün olabilir.
YENİ ANTİBİYOTİKLER VE ARAŞTIRMA ÇABALARI
Yakın gelecekte piyasaya sürülmesi planlanan bazı yeni antibiyotikler, bel soğukluğu ve diğer yaygın süper bakterilerin ilaca dirençli türlerine karşı etkili olma potansiyeline sahip. Ayrıca, ilaç şirketlerinin antibiyotik araştırma ve geliştirmeye yeniden yatırım yapmaları teşvik ediliyor. Ancak, araştırmacılar süperböceklerle mücadelede daha fazla eylem gerektiğini vurguluyor. Aksi takdirde, sağlık krizinin daha da kötüleşmesi ve büyük bir ölüme neden olması muhtemel.
GELECEK PERSPEKTİFİ
Wellcome Trust'ın Bulaşıcı Hastalıklar ekibinin Müdahaleler Başkanı Timothy Jinks, GRAM Projesi’nden elde edilen bulguların, AMR ile mücadelede önemli bir araç olduğunu belirtti. Jinks, “Son yıllarda AMR ile mücadelede bazı ilerlemeler kaydedilmiş olsa da, bu yeterli değil ve daha fazlasının yapılması gerekiyor” dedi. Jinks, GRAM tahminlerinin, küresel politika yapıcıların kanıta dayalı kararlar alması için bir temel sunduğunu vurguladı. AMR konusunda cesur eylemlerin sağlık sistemlerini güçlendirebileceğini ve dünyanın en savunmasız kesimlerini bulaşıcı hastalıklardan koruyabileceğini ifade etti.
Sonuç olarak, süperböcekler ve antimikrobiyal direnç sorunu, küresel sağlık sistemleri için ciddi bir tehdit oluşturmaya devam ediyor. Hem ulusal hem de uluslararası düzeyde alınacak önlemler, bu tehditlerin etkilerini azaltmak için kritik öneme sahip.
