Kış aylarının gelmesiyle birlikte daha kısa gündüzler görülmeye başlandı. Daha kısa gündüzlerin olduğu dönemde ise saatlerin geri alınması ise gün ışığını görebilme süresi açısından önemli.
Geçtiğimiz yıl Türkiye'de yaz saati uygulamasının kış aylarında da devam etmesi üzerine vatandaşlar okula ya da evlerine gidebilmek için gece karanlığında yola çıkmak zorunda kalmıştı. Uyku problemleri başta olmak üzere pek çok tartışmaya konu olan yaz saati uygulamasının sürekli hale geldiği açıklandı. Peki saatlerin geri alınmaması biyolojik sistemi nasıl etkiliyor?
Bilim filinin haberine göre; dünya üzerindeki tüm yaşam, yaklaşık 24 saatlik aydınlık ve karanlık döngüsü boyunca evrimleşmiştir. Bunun açık bir işareti, gece uykusu arzumuzdur, ancak çoğu biyolojik fonksiyon gece ve gündüz etrafında ince ayarlanmıştır. Vücudumuz, biyolojik bir zincir reaksiyonu aracılığıyla çevresel ışığa duyarlıdır.
Yapılan araştırmalara göre; mevsim değişikliklerinden kötü etkilenen kişilerde özellikle karanlık kış aylarında kortizolun düşük uyandırıcı tepki seviyesine sahip olduğu belirlendi. Araştırmaya katılan kişilerde mevsimsel depresyon, stres, kaygı ve daha az uyarılma yaşadığını bildiren insanlar, kışın en düşük kortizol uyandırıcı tepki seviyesi belirlendi. Bu kişiler üzerinde yapılan araştırmalarda yapay ışık kullanılmış ve kortizol seviyelerinde artış izlendi.
Daha güncel araştırmalar, kortizol uyandrıcı tepkinin sağlıklı kortizol salgısının bir parçası olarak ne yaptığını daha ayrıntılı biçimde araştırdı. Yapılan çalışmada, sabahları kortizol salgısında meydana gelen büyük bir ani patlamanın öğrenme kapasitesi, karar verme, planlama gibi fonksiyonları harekete geçirdiği izlendi.
Ayrıca gün ışığıyla uyanan kişilerde yaşanan kortizol patlamasının yaşlanmayı azaltıcı etkisinin olduğu da belirlendi. Buna göre; sabah uyanmalarının doğru olmasının tüm günün zorlukları için gereken enerjiyi toplayarak vücutta biyolojik zincir reaksiyonunun önemli bir aşamasını oluşturduğu belirtildi. Kortizol uyandırıcı tepkinin azlığı ise tüm gün etkili olacak işlevselliği azaltıyor.
Uzmanlar daha karanlık kış sabahlarında ani bir kortizol patlaması oluşturmanın çok mümkün olmadığını belirtiyor. Sabahları gün ışığında uyanamamak ise tüm gün kişinin performansını düşürerek verimini azaltıyor.
