Çanakkale Cephesi’nin açılmasından sonra Yarbay Mustafa Kemal, arkadaşları gibi cephede aktif görev almak istedi. Bunun üzerine 20 Ocak 1915’de Yarbay Mustafa Kemal Çanakkale’de bulunan 19. Tümen Komutanlığı’na atandı (Türk İstiklal Harbine Katılan...,1989: 2).
İtilaf Devletleri Çanakkale’yi önce Boğaz’dan donanma ile geçmeyi denedi. Ancak 18 Mart 1915’te Türk Ordusu Çanakkale’de büyük bir deniz zaferi kazandı. Bunun üzerine İtilaf Devletleri Çanakkale’yi karadan geçmeye karar verdiler. Bu durum karşısında Osmanlı Hükümeti, Çanakkale’de 5. Ordu’yu kurarak başına Alman Liman Von Sanders’i atadı. Yarbay Mustafa Kemal’in başında olduğu 19. Tümen ise 5. Ordu’nun 3. Kolordusu’na bağlı olarak Bigali yakınlarında ihtiyatta tutulmak üzere görevlendirildi (Erickson, 2003: 111).
İlk Çıkarma
Çanakkale Cephesi’nde önce Yarbay sonra da Albay rütbesiyle kahramanlıklar yaratan Mustafa Kemal’in rolünü vereceğiz.
25 Nisan 1915 günü Çanakkale’de Anzakların gerçekleştirdiği ilk çıkarma ve burada Yarbay Mustafa Kemal’in oynadığı rol ile ilgili olarak Avustralyalı savaş muhabiri Charles E. W. Bean tarafından hazırlanan The Story of Anzak adlı eserde şöyle bahsedilir;
Nisan 1915 tarihinde 5. Ordu Komutanı Liman Von Sanders ve 3. Kolordu Komutanı Esad Paşa, Bolayır’da yer alan Türk Karargâhı’nda bulunuyorlardı. Çanakkale’de bulunan 5. Ordu’nun 5. 7. 9 ve yedek 19. Tümeni, yarımadayı ve Alman General Weber Paşa’nın komutasındaki 3 ve 11. Tümen de Asya sahillerini İtilaf Devletlerine karşı savunmakla görevlendirilmişti (Bean I, 1981: 444).
Nisan 1915 sabahı saat 06.00’da Liman Von Sanders Paşa’ya, düşmanın Kabatepe ve hemen onun kuzeyine çıkarma yaptığı haberi ulaştı. Aynı anda gelen bir başka raporda ise düşman savaş gemisi, torpido ve savaş botlarının Saros Körfezi’ne girdiği belirtildi. Liman Paşa daha önceden çıkarmanın Saros Körfezi’ne yapılacağı tahmininde bulunmuş ve ona göre savunma tertibatı aldırmıştı. Ancak daha sonra gerçek çıkarmanın Kabatepe bölgesine yapıldığı anlaşıldı. Buna rağmen Liman Paşa, ilk hamlesini Bolayır bölgesini güçlendirmekle yaptı ve 7. Tümeni buraya kaydırarak onlara bölgenin savunması görevini verdi. Bu sırada Liman Paşa, Bolayır’da yer alan Gazi Tepe’deki karargâhından Gelibolu Yarımadasındaki askeri hareketliliği yarımadanın dört bir yanından gelen telefon muhaberatıyla yönetmeye çalışıyordu. Bu arada 5. Tümenin 19. Alayı ise Liman Von Sanders Paşa’nın yanında yedek kuvvet olarak beklemekteydi (Bean/, 1981:444).
25 Nisan sabah saat 07.00’de düşmanın önce Kabatepe’ye sonra da sırasıyla yarımadanın Seddülbahir, Şahinderesi, Morto Koyu ve Anadolu sahilinde Kumkale ve Beşika Koyu’na çıkarma yaptığı haberi merkezde Sanders Paşa’ya ulaştı. Düşman savaş gemilerinin bombardıman ile birlikte çıkarma harekâtını gerçekleştirmeye başlaması üzerine Liman Paşa, Kabatepe ve onun güney bölgesinin savunmasını üzerine aldı. Bu sırada Esad Paşa ise bölgeye ciddi bir saldırı olur düşüncesiyle Saros bölgesinde bulu-nuyordu. Bu arada yedek olarak bekletilen 19. Tümen ise hâlâ Maydos yakınlarında Yarbay Mustafa Kemal’in komutasında Liman Paşa’dan gelecek emirleri bekliyordu (Bean I, 1981:445).
