Vertigo, baş dönmesinin en yaygın türlerinden biridir ve denge kaybı hissi ile birlikte gelen rahatsız edici bir durumdur. Genellikle iç kulakta bulunan küçük kalsiyum kristallerinin yanlış bir şekilde yer değiştirmesi sonucu oluşur. Bu duruma, Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV) adı verilir ve en sık 60 yaş ve üzerindeki bireylerde görülür. Vertigonun başlıca belirtileri arasında baş dönmesi, denge kaybı ve bazen bulantı da yer alır. Neyse ki, bazı basit manevi egzersizler, vertigo şikayetlerini hafifletmek ve tedavi etmek için evde kolayca yapılabilir.
VERTİGO NEDEN OLUŞUR?
Vertigo, baş dönmesi ile karıştırılmamalıdır. Baş dönmesi, genellikle denge kaybı veya baş dönmesi hissi ile ilişkiliyken, vertigo, başın döner gibi hissedilmesidir. BPPV, vertigonun en yaygın nedenidir ve genellikle baş hareketleri ile tetiklenir. Kalsiyum kristallerinin yer değiştirmesi, iç kulaktaki dengeyi bozar ve başın belirli hareketleriyle bu kristaller yanlış pozisyonlara geçer. Bu da baş dönmesi ve dengesizlik hissi yaratır.
EPLEY MANEVRASI
Epley manevrası, vertigonun tedavisinde en etkili yöntemlerden biridir. Bu egzersiz, vertigonun sol kulağından kaynaklandığı durumlar için uygulanır. Uygulama için şu adımlar takip edilir:
- Yatak başına oturun ve başınızı 45 derece sola çevirin.
- Hızla sırt üstü yatın, başınızın yerden 45 derece açıyla durması gerekir. Bu pozisyonda 30 saniye bekleyin.
- Başınızı 90 derece sağa çevirin ve 30 saniye daha bekleyin.
- Ardından sağa doğru yatın ve bu pozisyonda 30 saniye bekleyin.
- Yavaşça oturma pozisyonuna geçin ve birkaç dakika bu pozisyonda kalın.
Eğer vertigo sağ kulaktan kaynaklanıyorsa, bu adımlar tam tersi şekilde uygulanır. Epley manevrasının, vertigonun geçmesi için gece yatmadan önce üç kez yapılması önerilir.
SEMONT MANEVRASI
Semont manevrası da, baş dönmesinin tedavisinde kullanılan başka bir yöntemdir. Bu manevra, özellikle sol kulakta meydana gelen vertigo için etkilidir:
- Yatak başına oturun ve başınızı 45 derece sağa çevirin.
- Hızla sol tarafa doğru yatarak 30 saniye bekleyin.
- Ardından, hızlıca bedeni ters tarafa çevirerek, başınız aynı açıyla 30 saniye daha bekleyin.
- Yavaşça oturma pozisyonuna geçin.
Bu manevra da günde üç kez tekrarlanarak, vertigonun tamamen geçmesi sağlanabilir.
HALF-SOMERSAULT (FOSTER) MANEVRASI
Half-Somersault manevrası, baş dönmesi yaşayan birçok kişi için daha kolay uygulanabilen bir diğer egzersizdir. Bu manevranın adımları şu şekildedir:
- Diz çökerek gözlerini birkaç saniye tavana dikin
- Başınızı dizlerinize doğru indirerek, 30 saniye bekleyin.
- Kafa, etkilenmiş kulağa doğru çevrilir ve 30 saniye beklenir.
- Son olarak, başınızı 45 derece açıyla yukarı kaldırarak, 30 saniye bekleyin ve sonra normal pozisyona gelin.
Bu manevranın birkaç kez yapılması gerekebilir, ancak genellikle etkili sonuçlar verir.
BRANDT-DAROFF EGZERSİZİ
Brandt-Daroff egzersizi, vertigonun tedavisinde kullanılan bir diğer evde uygulanan yöntemdir:
- Başınız etkilenmiş kulağa doğru 45 derece eğilir ve bir tarafa yatarak 30 saniye beklenir.
- Ardından, tekrar oturma pozisyonuna dönülür.
- Aynı hareket, diğer kulak için de tekrarlanır.
Bu egzersiz, gün boyunca üç defa tekrarlanabilir. İki hafta boyunca uygulanması önerilir veya vertigo iki gün boyunca geçene kadar yapılabilir.
VERTİGO İÇİN DİĞER EGZERSİZLER
Vertigo tedavisinde kullanılan bir diğer yöntem ise hareketli egzersizlerdir. Bu egzersizler, dengeyi sağlamak ve baş dönmesinin başlamasını engellemek için yapılır. İki yaygın egzersiz şunlardır:
- Yerinde Yürüyüş Egzersizi: Duvardan veya bir sandalye gibi destekleyici bir objeden faydalanarak, yerinde yürüyüş yapılır. Bu egzersiz, dengeyi sağlamaya yardımcı olur.
- Dönme Egzersizi: Bir yöne doğru dönülüp, duraklanarak beklenir, ardından ters yönde dönüş yapılır. Bu egzersiz, baş dönmesinin başlamasını engelleyebilir.
Vertigo tedavisi için evde uygulayabileceğiniz çeşitli manevralar ve egzersizler bulunmaktadır. Ancak, bu egzersizleri uygulamadan önce doktorunuza danışmanız önemlidir. Uygulamalara başlamadan önce doğru tanıyı koymak ve tedavi sürecinde ilerleme kaydetmek için uzman bir sağlık profesyonelinin rehberliğine başvurmak faydalıdır. Unutmayın, vertigo durumu bazı vakalarda başka sağlık sorunlarının bir belirtisi olabilir, bu yüzden şikayetleriniz devam ederse doktorunuza başvurmanız gerekir.