Unutkanlık, genellikle yaşlanmanın ya da yoğun bir yaşam temposunun bir sonucu olarak görüldü. Ancak, bu yaygın problem sadece fiziksel nedenlerden kaynaklanmadığı bildirildi.
Peki, psikolojik faktörler beynimizde nasıl bir etki yaratır ve unutkanlığın önüne geçmek için neler yapmalıyız? İşte tüm detaylar...
STRES VE UNUTKANLIK: BEYİN ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Stres, unutkanlığın en yaygın psikolojik sebeplerinden biridir. Kronik stres, beyin yapısında ve işlevinde kalıcı değişikliklere yol açabilir.
Nörobilim uzmanı ve "Brain Rules" kitabının yazarı, Dr. John Medina, stresin beyin üzerindeki etkilerini şu şekilde açıkladı:
"Stres, özellikle hipokampus adı verilen beynin hafıza merkezi üzerinde doğrudan etkili olabilir. Hipokampus, anıları depolayan ve geri getiren bölge olarak, stres altında küçülebilir ve bu da unutkanlık sorunlarına yol açabilir."
Stres, kortizol adlı bir hormonun aşırı üretimine neden olur. Uzun süreli yüksek kortizol seviyeleri, beyin hücrelerinin sağlığını olumsuz etkileyebilir. Bu da, yeni bilgilerin öğrenilmesini engelleyebilir ve mevcut bilgilerin hatırlanmasını zorlaştırabilir.
2018 yılında yapılan bir araştırma, aşırı stresin beyindeki sinir hücrelerini zayıflattığını ve bu durumun hafıza kaybına yol açabileceğini göstedi.
ANKSİYETE VE DEPRESYON: BELLEĞİ ETKİLEYEN DERİN DUYGUSAL SORUNLAR
Anksiyete ve depresyon, unutkanlıkla ilişkilendirilen diğer psikolojik durumlar arasında yer alır.
Stres ve psikolojik sağlık üzerine yaptığı araştırmalarla tanınan psikolog Dr. Kelly McGonigal, anksiyetenin beyin üzerindeki etkilerini şu şekilde açıkladı:
"Anksiyete, zihinsel enerjiyi korku ve kaygı ile meşgul ederek beyin fonksiyonlarını kısıtlar. Bu da günlük yaşamda unutkanlık problemlerine yol açabilir."
Depresyon da unutkanlıkla doğrudan ilişkili. Depresyon, beyin kimyasallarındaki dengesizliklere neden olarak, özellikle öğrenme ve hafıza süreçlerini zorlaştırabilir.
2017'de yapılan bir araştırma, depresyon hastalarının hafıza sorunları yaşama olasılığının daha yüksek olduğunu ve bu durumun beyin fonksiyonlarında uzun vadeli etkiler yaratabileceğini ortaya koydu.
Psikiyatrist ve depresyon üzerine yazan uzman Prof. Dr. Andrew Solomon, depresyonun beynin "yavaşlama" eğiliminde olduğunu vurguladı:
"Depresyon, beynin motivasyon ve dikkatle ilgili merkezlerini etkiler. Bu, hafızayı ve bilgi işlemeyi engelleyebilir."
DUYGUSAL TRAVMALAR: BELLEK ÜZERİNDEKİ UZUN SÜRELİ ETKİLER
Psikolojik travmalar, unutkanlığın bir diğer önemli nedeni. Özellikle geçmişte yaşanan travmatik olaylar, kişinin hafızasında kalıcı izler bırakabilir.
Travma uzmanı ve "Trauma and Recovery" kitabının yazarı Dr. Judith Herman, travmanın beyin üzerinde nasıl bir etki yarattığını şu şekilde açıkladı:
"Travma, beynin normal işleyişini bozar ve belleği etkileyebilir. Kişi, travmatik bir olayı hatırlamaktan kaçınmaya çalışırken, diğer anıları da unutmaya başlayabilir."
Travmalar, beynin özellikle amigdala ve hipokampus gibi duygusal bellekle ilgili bölgelerinde değişikliklere yol açabilir. Bu durum, kişinin geçmişteki olumsuz deneyimlerden kaçınmaya yönelik bir savunma mekanizması olarak işlev görebilir. Ancak, zamanla bu mekanizmalar, kişinin günlük yaşamındaki anıları da etkileyebilir.
UNUTKANLIK VE ZİHİNSEL SAĞLIK İLİŞKİSİ: ÇÖZÜM YOLLARI VE ÖNERİLER
Unutkanlık, çoğu zaman geçici bir durum gibi görünebilir, ancak psikolojik sebeplerle ilgili olduğunda, tedavi edilmesi gereken daha derin bir sorunun belirtisi olabilir.
Uzmanlar, unutkanlığın önüne geçmek ve zihinsel sağlığı korumak için bazı önemli adımlar önerdi:
1. Stres Yönetimi: Düzenli egzersiz yapmak, meditasyon ve derin nefes alma teknikleri, stresin yönetilmesine yardımcı olabilir.
Dr. John Medina, "Beyninizi sakinleştirerek, stresin hafıza üzerindeki etkisini en aza indirebilirsiniz" dedi.
2. Duygusal Destek: Anksiyete ve depresyon gibi sorunlarla başa çıkmak için profesyonel yardım almak önemli. Terapiler ve destek grupları, duygusal sağlığı iyileştirebilir.
3. Sağlıklı Yaşam Tarzı: İyi bir uyku düzeni, dengeli beslenme ve zihinsel egzersizler, beyin sağlığını destekler ve unutkanlık riskini azaltır.
4. Beyin Egzersizleri: Hafıza oyunları, okuma, yazma ve öğrenme gibi aktiviteler, beyin fonksiyonlarını güçlendirebilir.
UNUTKANLIK PSİKOLOJİK BİR BELİRTİ OLABİLİR
Unutkanlık, sadece yaşlanmanın veya normal bir yaşam stresinin bir sonucu olarak görülmemeli.
Psikolojik durumlar, beyin üzerinde ciddi etkiler oluşturabilir ve unutkanlığın psikolojik kökenleri, uzun süreli hafıza sorunlarına yol açabilir.
Stres, depresyon, anksiyete ve travma gibi durumlar, hafızayı olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle, unutkanlık şikayetleri yaşayan bireylerin, psikolojik sağlıklarını gözden geçirmeleri ve gerekli tedaviye başvurmaları önemli.