YENİÇAĞ - Özel Haber / Büşra KAPAN
SIFIR ARAÇLARIN FİYATLARI ARTACAK MI?
Otomotiv sektörü, Covid-19 pandemi krizinden en fazla etkilenen iş kolu oldu. Tedarik sorunuyla başlayan kriz, son iki yıldır sıfır km araca olan yüksek talebin arz dengesini negatif yönde etkilemesi ile fiyatları aşırı derecede yükseltti.
Talebin yüksekliği nedeniyle distribütör ve satıcılar kar marjlarını yukarı çektiler. Bu nedenle sıfır km araç fiyatları, maliyetlere paralel değil, olağan dışı zamlar gördü. Tedarik sorunu ortadan kalkıp stoklar artınca fiyatlar gerilemeye başladı.
Birçok distribütör 2023 yılının son 3 ayında yüksek indirimli kampanyalar yaptılar. Kampanyalar, 2024’ün ilk ayında da devam etti. Dolayısıyla fiyatlar normal seyrine döndü. Bundan sonra olabilecek her türlü maliyet artışı, sıfır km araç fiyatlarını yükseltecektir.
İKİNCİ EL ARAÇ PİYASASINDA DÜŞÜŞ OLUR MU?
İkinci el araç fiyatları da yukarıda sözünü ettiğim yüksek talep ve sıfır km araca erişememe sorunları nedeniyle son iki yılda olağan dışı artış gösterdi. 2023 yılının ortalarından itibaren sıfır km araç arzındaki negatif durum pozitife dönüşünce, ikinci el pazarındaki talep bıçak gibi kesildi.
İkinci el satıcıları, yüksek fiyatlara aldıkları araçlarda indirim yapmamak üzere bir süre ayak direseler de 2023’ün son çeyreğinde distribütörlerin sıfır km araçta başlattıkları indirim kampanyaları, ikinci el satıcılarını zorunlu indirime mecbur bıraktı.
Satıcılar, ikinci el fiyatlarında yüzde 35’e varan indirimler yapmak zorunda kaldılar. Buna rağmen ikinci el araç piyasası henüz normal seyrine dönemedi. Daha fazla indirim, zararına satış anlamına gelir ki, bu da ikinci el fiyatlarında düşüş beklemenin çok makul olmadığını gösteriyor.
2024 YILINA YÖNELİK ARAÇ PİYASASI BEKLENTİNİZ NEDİR?
2023, sıfır km araç satışları konusunda tarihi rekor yılı oldu. 1 milyon araç satışının bile tarihte görülmediği Türkiye pazarında 2023’te yaklaşık 1 milyon 233 bin adet otomobil ve hafif ticari araç satıldı. Bu adetlere otobüs, kamyon, çekici, traktör gibi diğer motorlu araçlar dahil değil. Otomotiv sektörü yöneticileri, 2024’te satışların yüzde 30-35 düşeceğini ve 800-850 bin civarında gerçekleşeceğini öngörüyorlar. Buna gerekçe olarak da pazarın doyduğunu gösteriyorlar. 2023 yılı için de 1 milyon 233 bin öngörüsüne çok uzaktılar. Ama ben aynı fikirde değilim.
Geçen yıl onlar, 1 milyonu yakalarsak çok iyi olur derken, ben, satışlar 1.2 milyona ulaşır diyordum, öyle de oldu. Bu yıl da yanılıyorlar, en az 1 milyon ile yılı kapatırız diyorum. Tarihi rekorun kırıldığı geçen yıla göre bir miktar geriler, ama 1 milyonun altına inmez diye düşünüyorum.
Yaptığım istatistiksel çalışmalarla ulaştığım sonuçlara göre, ekonomik istikrarın olduğu bir ortamda Türkiye’nin yıllık potansiyel pazar adedi 2 milyon 500 bin ile 3 milyon arasındadır. Türkiye sıfır km araç pazarı, olağandışı bir olumsuz etken olmadığı sürece, bundan böyle 1 milyonun altına düşmeyecektir.
DÖVİZDEKİ ARTIŞ SIFIR ARAÇTAKİ FİYATLARI ETKİLEYECEK Mİ?
Dövizdeki artış, hem sıfır km hem de ikinci el araç fiyatlarını az ya da çok, mutlaka etkiler. Çünkü Türkiye’de satılan araçların yüzde 65’i ithal, diğer yandan ülkemizde üretilen araçların hammadde ve parça tedariğinde de yüksek oranda ithal girdi var. Dolayısıyla dövizde yaşanan artışın araç fiyatını etkilememesi mümkün değil. Sıfır km araç fiyatlarındaki artış doğrudan ikinci el pazarında da artışa neden olacaktır.
FAİZLERDEKİ YÜKSEKLİK ARAÇ KREDİLERİNE ETKİSİNİ FİYATLARI NASIL ŞEKİLLENDİRİR?
Hükümetin enflasyonla mücadele programına bağlı olarak BDDK’nın araç kredilerine getirdiği sınırlama, şu anda kredi faizlerinin araç piyasasındaki etkisini en aza indirdi.
Sıfır km araç almak isteyen bir tüketici, araç fatura bedelinin en fazla yüzde 30’u kadar kredi kullanabiliyor. Bu oran ile kredi kullanabileceğiniz model sayısı ise çok az.
1 milyon 200 bini aşan araçlarda kredi miktarı yüzde 20, fatura tutarı 2 milyonu geçen araçlarda ise kredi kullanamıyorsunuz. Bu nedenle araç kredilerinde faiz oranlarının yüksek olması, araç fiyatlarını ciddi oranda etkilemez.
ELEKTRİKLİ ARAÇLARIN FİYATLARI TALEBE GÖRE ARTACAK MI?
Elektrikli araçlar henüz emekleme döneminde, fiyatlara sadece üretim maliyeti değil, yatırım ve AR-GE maliyeti de etki ediyor. Bu iki kalemin maliyeti sıfırlandığında, yani sadece üretim maliyeti etken olduğunda ve ölçek ekonomisi standartlarına kavuşulduğunda fiyatlar aşağı yönlü ilerleyecek, elektrikli otomobil fiyatları düşecektir.
Örneğin, üretim adediyle ölçek ekonomisini yakalayan Tesla, araç fiyatlarını son 3 yılda yüzde 40-45 civarında indirdi. Tesla gibi dominant bir markanın izlediği bu strateji, rekabette de belirleyici olacaktır.
