Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı TL mevduatlarına kur farkı ödenmesi tedbiri sonrası Türk Lirası, döviz cinsi paralara karşı yüzde 30 değer kazandı. 1 Türk lirası 20 Aralık’ta 0,060 Amerikan dolarından işlem görürken bugün itibariyle değeri 0,080 ABD dolarına yükseldi.
Ekonomist Hayri Kozanoğlu, ''Döviz Hesabından TL’ye Dönüş Planı'' adını verdiği yeni yaklaşımı bir örnek üzerine anlattı.
Gerçek Gündem''in haberine göre, Prof. Kozanoğlu, "Eğer tasarruf sahipleri ekonomi yönetimine güvenirse, hemen döviz hesaplarından TL’ye dönmeleri beklenir. Bir örnekle açıklayalım. 1000 dolarınız var, kur 12 TL/$ ve 3 aylık TL mevduat faiz oranı %16 olsun. 1000 dolarınızı TL’ye çevirince elinize 12000 lira geçer. Nominal %16 faiz 3 ayda %4 getirir. 12000 liranız 480 lira faiz kazanarak 12480 lira olur. Burada iki varsayım üzerine hesaplamalarımızı yapalım. Dolar kurunun üç ay sonra 12.36 ve 13.20 lira olması üzerine. Sizin paranız %4 faiz kazanıyordu. Kurun %4 artması ; $=12.48 kuruna denk gelir.
Diğer bir ifadeyle size doları 3 ay sonra $=12.48 lira kurundan satın alma hakkı tanınır. Seçenek 1: $=12.36 lira olmuştur. Siz %4 faizle yetinirsiniz ve 12480 lira alırsınız. Seçenek 2: $:13.20 lira olur yani %10 değer kazanır. Sizin 12.48’den yani 72 kuruş daha ucuza alma hakkınız vardır. Bu %6 avantaj için 12000 liranıza 720 lira üste ödenir ve 12480+720 = 13200 liranız olur. ynı hesabı şöyle de yapabiliriz. %4 faizle 12480 liranızla doları 12.48 liradan alma hakkınız var. Bu 1000 dolar eder. Bu da mevcut 13.20 kurundan 13200 liradır. Yani kur artışı kadar %10 getiriniz oldu" dedi.
"PARA ARZI PATLAR, ENFLASYON PATLAR"
Peki bunun anlamı ne? Faiz indirimine gitmeyen iktidar neden 1970’lerde uygulanan ‘‘Dövize Çevrilebilir Mevduat’’ benzeri bir modeli gündeme getirdi. Ve dahası bu planın hükümetin öngördüğü şekilde enflasyonu yükseltmeden çözüm üretmesi mümkün olabilir mi? sorusuna Kozanoğlu, durumu şöyle özetliyor:
"Bunun anlamı, kur artmazsa veya az artarsa daha yüksek faiz gelirinden yararlanmak, çok artarsa paranız dolardaymış gibi getiri sağlamaktır. Çünkü kur riski Merkez Bankası tarafından üstlenilmiştir. Normalde böyle cazip bir teklif ancak güvenmemeniz halinde geri çevrilir. Peki ne beklenebilir ? Çok sayıda döviz hesabı sahibi TL’ye dönerse kur daha da düşer. Düşük bir kurdan sözleşme bağlanmış olur. Bu da enflasyona, doların dünyada değer kazanmasına vb. nedenlere bağlı olarak ani kur sıçraması halinde sorun yaratır. Ya TCMB çok büyük miktarda ödeme yapmak zorunda kalır, para arzı artar, enflasyon patlar. Ya da yükümlülüğünü yerine getirmez sistem çöker. Önümüzdeki günlerde kimler bu işe girecek, kimler uzak duracak göreceğiz. Ama riskli bir plan olduğunu söyleyebiliriz."
