NOTLAR
1- Bölüm XXIII’te Osmanlı İmparatorluğu’nun taksimi tasarıları konusunda şu notu eklemiştir: "Bu projeler ya ciddiyetten uzaktılar ya da Avrupanın çıkarlarını düşünemeyenler tarafından yapılmışlardı."
2- Buğdan ve Eflak’ın özerkliklerini tam anlamıyla kaybetmedikleri ve Türk yönetimine tam olarak bağımlı olmadıklarını burada belirtmek gerekiyor.
3- Pitt şöyle diyordu: "Osmanlı İmparatorluğu’nun bekasının, İngiltere için bir ölüm-kalım sorunu olduğunu söylemeyenle tartışmam bile"; 1 Temmuz 1839 tarihinde Odillon Barot Fransız Meclisi’nde şöyle konuşuyordu: "Avrupanın ortasında, buranın dengesini ve müslüman vatandaşlığını korumaya çaba göstermek temel amaç olmalıdır; Lord Palmerston, Mösyö de Bourqueney’e 25 Mayıs 1839 tarihinde yazdığı bir mektupta şöyle diyordu: "Avrupanın dengesi için en az kötü olan güvence, Osmanlı İmparatorluğu’nun korunmasıdır."
4- 1865 yılında yayımlanan Muhammed ve Kuran adlı kitabında Barthelemy Saint Hilaire ve Revue de Deux Mondes dergide (1865) Ch. de Remusat, Hazreti Muhammed’in insanlığın en büyük dehalarından biri olduğunu yazıyorlar. 1853 yılında Keşiş Bonnet -15’nci yüzyıldan bu yana Türkiye ve Avrupa Kançılaryaları adlı kitabında -(La Turquie et les Cabinets de l’Europe depuis le XV. Siecle) şöyle yazıyor: "Osmanlı İmparatorluğu büyük devletlerin yardımıyla dayanabilir, uygarlaşabilir ve Avrupa ile Asya uygarlıkları arasında köprü rolü oynayabilir " Sözü edilen "yardım" gerçekten ve içtenlikle yapıldı mı ?.
5- Dünyada iki Müslüman Devletten başkası yok: Türkiye ve İran. Hindistan Hükümetinden her yıl yardım alan Afganistan bağımsız sayılamaz.
6- Memoires, Paris, 1859. Sh. 364
7- Ünlü tarihçi Bernard Lewis "Sarrasins" sözcüğünün kökeninin Haşhişin olduğunu ileri sürüyor. Sarrasins denilenler esrar içerek kendilerinden geçer, bunu etkisiyle zulmederlermiş savından kaynaklanıyor bu terim. Sarrasins, Avrupalıların Kuzey Afrikalı ve Afrikalı müslümanlara verdikleri addır. Fransızca’da hatiller anlamına gelen "Assasius", Arapça’da bekçiler anlamına gelen "Asesin"e benziyor. Hangisi doğru?
8- "Roma İmparatorluğu’nun çöküşünden bu yana hiç bir hükümdar Osmanlıların fethettikleri kadar eyaleti ve krallığı itaat altına alamamıştır" (Estat du Turcq, 17 nci yüzyılda yazılmış, yayımlanmamış bir elyazması belge, Brüksel Krallık Kitaplığı No. 2563 ")
1 Temmuz 1839 tarihinde Odillon Barot Fransız Meclisi’nde şöyle konuşuyordu: "Avrupanın ortasında, buranın dengesini ve müslüman vatandaşlığını korumaya çaba göstermek temel amaç olmalıdır”
