Türkiye’nin ilk astronotu olan Alper Gezeravcı, Uluslararası Uzay İstasyonu'na (ISS) yolculuğuna 19 Ocak'ta Falcon-3 roketinin fırlatılmasıyla başlamış, ISS'de 13 farklı bilimsel deney gerçekleştirerek 48 saatlik bir uzay yolculuğu sonunda 9 Şubat'ta Dünya'ya dönmüştü. Türkiye, Tuva Cihangir Atasever'in katılacağı ikinci uzay görevi için artık geri sayıma başladı. Türkiye Uzay Ajansı Başkanı Yusuf Kıraç, Atasever'in yörünge altı uzay uçuşunun nisan ayının ilk haftalarında gerçekleşeceğini ve yaklaşık 80 kilometre mesafede olması beklenen yolculukta Atasever'in 7 farklı deney gerçekleştireceğini söyledi. Ancak deneyler ve kapsamları henüz netlik kazanmadı ve Türk Uzay Ajansı toplantılarına devam ediyor.
FARKLI BİR ŞİRKET İLE UZAYA ÇIKACAK
Muhtemelen Türkiye'nin ikinci uzay uçuşu olacak olan Atasever’in uçuşu, işletmeci firmanın üçüncü ticari uçuşu olacak. Atasever, Gezeravcı'nın yolculuğunu yürüten Axiom Space ile değil Virgin Galactic ile yapacak. Nisan ayında yapılması planlanan geziyi gerçekleştirecek olan Virgin Galactic, özel olarak finanse edilen uzay uçuşu şirketlerinden biri. İçinde Virgin Radio ve Virgin Records gibi birçok dev organizasyonun yer aldığı Virgin Group'un bir parçası olup kurucusu, aynı zamanda holding şirketinin de kurucusu olan İngiliz iş adamı Richard Branson'dur.
TARTIŞMALI DIŞ UZAY SINIRI
New Mexico merkezli Virgin Galactic, yörünge altı uzay turizmi uçuşlarını gerçekleştirmek üzere 2004 yılında kuruldu. Şirketin filosunda şu anda 3 uzay aracı bulunuyor. İlk yörünge altı uzay uçuşu projesi 13 Aralık 2018'de 2 pilotla gerçekleştirildi ve 82,7 kilometre yüksekliğe ulaşıldı. NASA standartlarına göre uzayın sınırı 50 mil yani 80,4 kilometredir. Ancak Uluslararası Havacılık Federasyonu (FAI) uzay sınırının 100 kilometre olduğunu kabul ediyor. Dolayısıyla Virgin Galactic misyonları bu varsayıma dayanarak uzaya ulaşamaz.
700 KİŞİNİN UZAYA UÇAK BİLETİ VAR
Şubat 2019'da gerçekleştirilen ikinci uçuşta 2 pilot ve 1 yolcu bulunuyordu. Bu uçuşta 89,9 kilometreye ulaşıldı. 11 Temmuz 2021'de kurucu Richard Branson, diğer üç Virgin Galactic çalışanıyla birlikte kendi aracıyla uzaya uçan bir uzay uçuşu şirketinin ilk kurucusu oldu. Virgin Galactic, uzay uçak biletlerini 2022 yılının Şubat ayında satışa çıkaracağını duyurdu. Rezervasyon ücreti kişi başı 450 bin dolar (13 milyon 815 bin 495 TL) oldu. Ancak bu duyuru öncesinde firmanın bilet satışı yaptığı müşteriler de vardı. Kasım 2021'de firmanın 700 kişiye bilet sattığı açıklandı. Bu kişiler, şirketin biletlerin halka satıldığını duyurmasına kadar, 2005 yılından bu yana farklı dönemlerde kişi başı 250 bin dolara uzay uçuşu yapma hakkını elde etmişti.
İLK TİCARİ UÇUŞ
Aslında Ekim 2021 için planlanan ancak ertelenen Galactic 01 projesinin ilk ticari uçuşu, geçtiğimiz yaz, 29 Haziran 2023'te başarıyla gerçekleştirildi. İki pilotun yanı sıra İtalyan Havacılık'tan üç araştırmacı da bulunuyordu. Güç de katıldı. Araçta kuvvet ve İtalyan Ulusal Araştırma Konseyi de seyahat ediyordu. Yolculardan biri de Gezeravcı ile birlikte Axiom-3 görevine katılan Walter Villadei'ydi ve bu, Villadei'nin ilk uzay uçuşuydu.
1,5 SAAT SÜRÜYOR
İtalya'nın toplam 1 milyon 350 bin dolar (41 milyon 447 bin TL) ödediği yolculuk 90 dakika yani 1,5 saat sürdü ve araç içindekiler bu sürenin sadece 4 dakikasında ağırlıksızlığı hissetti. Alper Gezeravcı'nın Axiom-3 misyonu çerçevesindeki uzay yolculuğu 435 saat 38 dakika sürdü. Şirketin ikinci ticari uçuşu 10 Ağustos 2023'te gerçekleşti. Geziye, üç Virgin Galactic çalışanından oluşan ekibin yanı sıra, eski bir Olimpiyat sporcusu olan İngiliz uyruklu Jon Goodwin ve anne-kız Keisha Schahaff ve Antigua'dan Anastatia Mayers de katıldı. Virgin Galactic'in düzenlediği çekiliş sayesinde Barbuda biletlerini kazandı.
İLK BİLETİ ALAN MÜŞTERİ
8 Eylül 2023 tarihinde gerçekleşen Galactic 03 uçuşuna, 2004 yılında şirketten uzay uçağı bileti alan ilk müşteri olan Amerikalı emlak yatırımcısı Ken Baxter, Güney Afrikalı iş adamı Timothy Nash ve iş adamı Adrian Reynard katıldı. Uçuş 88,56 kilometre mesafe kat etti. Galaktik uçuş 04, neredeyse bir ay sonra, 6 Ekim'de gerçekleşti. Yolcular arasında Amerikalı yayıncı Ron Rosano, İngiliz reklamcılık yöneticisi Trevor Beattie ve Pakistanlı sanatçı Namira Salim de vardı. Ulaşılan rakım 87,4 kilometreydi.
SON UÇUŞTA 4 TURİST
87.2 kilometre irtifaya ulaşılan Galactic 05 uçuşunda kalkış tarihi 6 Kasım 2023’tü. ABD’li araştırmacılar Alan Stern ve Kellie Gerardi’nin yanı sıra 250 bin dolar ödeyip 15 yıl boyunca uzay uçuşunu bekleyen İtalyan Ketty Maisonrouge da yolcular arasındaydı. Şirket, son ticari uçuşu Galactic 06’yı ise 26 Ocak 2024’te gerçekleştirdi. 88.8 kilometre irtifaya ulaşılan uçuşta bu defa Ukrayna ve ABD vatandaşlığına sahip kimyager Lina Borozdina, ABD’li iş insanları Robie Vaughn ve Neil Kornswiet’le birlikte uzaya çıkan ikinci Avusturyalı olan girişimci Franz Haider olmak üzere 4 uzay turisti vardı.
YEDEK ASTRONOTTU
Atasever, Axiom-3 uzay görevinde uzaya çıkan ilk Türk olan Alper Gezeravcı'nın yedek astronotluğunu üstlendi. Herhangi bir aksilik durumunda Gezeravcı'nın yerinde uzaya gidecekti. 12 Ağustos 1992 Ankara doğumlu olan Atasever, Bilkent Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü'nden mezun oldu.
Yüksek lisansını California Üniversitesi Irvine'de tamamladıktan sonra 5 yıl ROKETSAN'da aviyonik sistemler mühendisi olarak çalıştı. Artık Türk Uzay Ajansı'nın iki astronotundan biri.
‘EMEKLİ’ EDİLECEK
Virgin Galactic'in filosu, ilk uçuşunu 2008 yılında gerçekleştiren VMS Eve'i taşıyıcı ana gemi ve yörünge altı uzay uçuşları için fırlatma platformu olarak ve roket güdümlü uzay uçağı olarak VMS Eve tarafından fırlatılan VSS Unity'yi kullanıyor. Belirli bir irtifaya ulaşıldığında VSS Unity, roket motorlarını ateşleyerek ana gemiden ayrılır. Virgin Galactic'in yeni nesil Delta sınıfı araçlara odaklanma stratejisi doğrultusunda şirketin tüm uzay uçuşlarında kullandığı iki Unity sınıfı uzay uçağının 2024 yılından sonra filodan çıkarılması bekleniyor.
MALİYETİ HALA NET DEĞİL
Türkiye'de Axiom Space şirketi Alper Gezeravcı'nın da bulunduğu Axiom-3 misyonunun maliyetini açıklamadı. Ancak 8 Nisan 2022'de gerçekleşen ve Axiom-1 ekibinin Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (ISS) 15 gün kaldığı yolculuk, kişi başı 55 milyon dolara mal oldu. Axiom Space Başkanı Matt Ondler de 13 Aralık 2023'te düzenlediği basın toplantısında Axiom-3'ün ilkinden daha ucuz olmadığını söyledi. Axiom-3'ün maliyetlerinin şeffaf olmaması hâlâ kamuoyunda tartışmalara neden oluyor.
İSVEÇ'TE ÖZEL SEKTÖR DESTEĞİ
Fakat İsveç Ulusal Uzay Ajansı Başkanı Anna Rathsman, uzay yolculuğunun İsveç’e faturası hakkında konuşan bir yetkili. Devlet radyosu Sveriges Radio’ya 10 Şubat günü konuk olan Rathsman, Axiom-3 mürettebatında bulunan İsveçli astronot Marcus Wandt’ın seyahatinin ülkeye 400-450 milyon İsveç kronuna (38 milyon 382 bin dolar/1 milyar 178 milyon TL-43 milyon 151 bin dolar/1 milyar 324 milyon TL) mal olduğunu belirtti. Rathsman devlet kaynaklarıyla beraber bu girişimin özel sektörce de desteklendiğinin altını çizdi. Gezeravcı ve Wandt’la birlikte yolculuk yapan bir diğer isim ise İtalyan astronot Walter Villadei’ydi…
İTALYA DA MALİ YÜKÜ TARTIŞIYOR
Villadei'nin uzay yolculuğunun ülke bütçesine getirdiği yük, İtalya'da en çok tartışılan konuların başında geliyor. Milli Savunma Bakanlığı arşivlerinde yayımlanan bir belgeye göre ülke, Ocak-Mart 2023 tarihleri arasında Axiom Space'e yapılacak uzay görevi için 28 milyon 972 bin Euro (958 milyon 117 bin TL) ödemek zorunda kaldı. Bunun toplam maliyeti İtalya gezisini La Repubblica gazetesinden Elena Dusi ortaya çıkardı: İtalyan Hava Kuvvetleri Silahlanma ve Uçuşa Elverişlilik Müdürlüğü (ARMAEREO), 2023 yılında şirkete ödenen tutar da dahil olmak üzere toplam 34,5 milyon Euro (1 milyar 140 milyon TL) ödeyecek. İsveç ve İtalya'nın maliyetlerinin birbirinden farklı olması dikkat çekiyor.
