Patronlar Dünyası'nın Genel Yayın Yönetmeni Toygun Atilla köşe yazısında Türkiye'nin en çok kazanan müteahhitler listesinde sıralamanın değiştiğini açıkladı.
"Türkiye'nin kara deliği: Yap-işlet-devret borcu hazineye ödet" diyen Atilla şunları yazdı:
"Engineering News-Record dergisinin yayınlamış olduğu "2023 yılı Dünya'nın en büyük 250 Uluslararası Müteahhidi" listesine 40 Türk firması girdi. Bu listeyi incelediğimizde ise özellikle Türkiye'de Yap-İşlet-Devret modeli ile kamu ihaleleri alan Türk şirketlerinin yurt dışına açıldığı dikkat çekiyor.
Patronlar Dünyası ekibi olarak uzun süredir, "Yap-İşlet-Devret" modeli ile kara deliğe dönüşen ihaleleri gündeme getiriyoruz.
Bu ihale modeli ile Türkiye'nin hazinesindeki oluşan milyarlarca dolarlık açığı gözler önüne seriyoruz.
HAZİNEDEN ÖDENEN MİLYARLARCA LİRA
Öyle ki,
Osmangazi Köprüsü için garanti edilen ödeme 2022 yılı için 688 TL'ydı.
Ancak bu yüksek rakamı hiç bir yolcu karşılayamayacağı için devletin belirlediği köprü geçişi daha ucuz oluyor.
Örneğin 2022'de bu ücret 184,5 TL'ydı Aradaki 503,5 TL’lik farkı ise Hazine tarafından karşılandı.
Yap-İşlet-Devret modeli ile yapılan köprü ve otoyola verilen yüksek geçiş garantileri yüzünden Hazine her yıl milyonlarda dolarlık zarar uğruyor.
Örneğin verilen garantilere göre Avrasya Tüneli’nden 2017-2021 arasında 5 yılda 120 milyonun üzerinde aracın geçmesi gerekiyordu.
Ancak, geçiş sayısı yalnızca 79 milyonda kaldı. Yani geçiş garantisi için verilen hedefin yalnızca yüzde 65'i tutturulmuş oldu. Garanti edilen ama geçmeyen araçların araçların ücreti ise Hazine’nin kasasından şirketlere ödendi.
ŞEHİR HASTANELERİNDE DE DURUM AYNI
Yap-İşlet-Devret modelinde ihale edilen Şehir Hastaneleri'nde de aynı sorun yaşandı. Garanti edilen "hasta" sayılarının tutturulamaması sonunda hazinenin kasasından milyonlarca lira bu şirketlere ödendi.
DÜNYANIN EN BÜYÜK 250 MÜTEAHHİTLİK FİRMASI ARASINDA YER ALAN TÜRK ŞİRKETLER
Engineering News-Record dergisinin geçtiğimiz hafta yayınlamış olduğu "2023 yılı Dünya'nın en büyük 250 Uluslararası Müteahhidi" listesinde 40 Türk firması olduğunu görünce bu listede yer alan müteahhit firmaları mercek altına aldık.
Şimdi gelelim Dünyada en çok ve en yüksek tutarlı iş yapan Engineering News-Record dergisinin listesine girmeye hak kazanan müteahhitlik firmalarının listesine...
1- Rönesans İnşaat
2- Limak İnşaat
3- Enka İnşaat
4- Yapı Merkez İnşaat
5- Ant Yapı
6- Esta İnşaat
7- Tekfen İnşaat
8- Çalık Enerji
9- Cengiz İnşaat
10- TAV İnşaat
11- Aslan Yapı
12- Gülermak
13- Kuzu Grup
14- Summa Turizm
15- Alarko
16- Kolin İnşaat
17- Eser İnşaat
18- MAPA İnşaat
19- Onur İnşaat
20- Dekinsan Grup
21- METAG Grup
22- İlk İnşaat
23- MAKYOL İnşaat
24- Yenigün İnşaat
25- Polat Yol Yapı
26- GAP İnşaat
27- Üstay Yapı
28- Yüksel İnşaat
29- İris İnşaat
30- Sembol Uluslararası
31- STFA İnşaat
32- İC İÇTAŞ İnşaat
33- NATA İnşaat
34- SMK Grup
35- Bayburt Grup
36- FEKA İnşaat
37- Zafer Taahhüt
38- Doğuş İnşaat
39- Dorce Prefabrik
TÜRKİYE'DE İLK BEŞ DEĞİŞTİ
Dünyada yaptıkları işlerle ilk 250 arasına giren müteahhit firmalarımıza baktıktan sonra şimdi de yurt içinde durum nedir diye bir bakalım.
2023'ün Eylül'ün de bu listeye baktığımızda geçmiş yıllardaki ilk beşin değiştiğini söylemek mümkün.
Listenin en tepesinde Akbelen Termik santralindeki "doğa katliamında" ismi gündeme gelen İÇ İÇTAŞ firmasının 1.sıraya oturduğunu görüyoruz. Listedeki bir sürpriz ise ilk beş arasında yer alan Cengiz İnşaatın artık altıncı sıraya düşmüş olması.
İşte 2023 itibariyle Türkiye'de en çok ve en yüksek tutarlı iş hacmine sahip müteahhitlik firmaları:
1- İÇ İÇTAŞ
2- Kolin
3- Limak
4- Kalyon
5- Yapı Merkez
6- Cengiz
7- Rönesans
8- Bayburt Grup
9- Türkerler inşaat
10- Çelikler Grup
11- MAPA
12- ERG
13- YDA
14- MAKYOL
15- Gülermak
16- Özkar Grup
17- Fernas
18- Yapı&Yapı
19- Taş Yapı
20- TEKFEN
21- Özaltın
22- Nurol
23- Doğuş
24- Söğüt
25- Ahes İnşaat
26- İntekar
27- DEMCE
28- ALARKO
29- İntaş
30- Ziver Holding
31- AKM
32- Yüksel
33- Ergünler
34- RSY
35- Nesma İnşaat
36- Onur
37- MET-GÜN Grup
38- Belen İnşaat
39- Özgün İnşaat
YAP-İŞLET-DEVRET-ZENGİNLEŞ
Listenin can alıcı noktası ise bu müteahhitlik şirketlerinin önemli kısmının Türkiye'nin kara deliği haline gelen Yap-İşlet-Devret modeli ihaleler ile varlıklarını arttırmış olmaları.
Listenin en başında yer alan ilk 7 şirketin (İÇ İÇTAŞ, Kolin, Limak. Kalyon ,Yapı Merkez. Cengiz. Rönesans) Yap-İşlet-Devret modeli ihalelerin içinde yer aldığını görüyoruz.
Onların dışında yine bu ihale modelini alan listedeki diğer şirketler de şunlar: "Türkerler inşaat, Çelikler Grup, YDA, MAKYOL, Gülermak, ERG, Özkar Grup, Fernas, Taş Yapı, Özaltın, Nurol"
Geçtiğimiz hafta Müteahhitler Birliği, "Yurt Dışı Müteahhitlik Hizmetleri Başarı Ödülleri" verdi. Törene Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da katıldı.
Erdoğan, küresel bazda iş yapan ve ENR dergisinin yayınladığı listede dünyadaki 250 müteahhitlik firması arasına giren şirketlere ödüllerini verdi.
MADALYONUN DİĞER YÜZÜ
Şeytan ayrıntıda gizlidir.
Dünyaya açılan ve ilk 250 müteahhitlik firmasını incelediğimizde ise karşımıza bu şirketlerin, Türkiye'de büyük kamu projelerini üstlenen, Yap-İşlet-Devret modeli ile hazine garantili projeler yapan müteahhitlik şirketleri olduğunu görüyoruz.
Yani,
Ülkenin adeta "kara deliği" haline gelen ülke ekonomisi üzerinde ciddi bir kambur oluşturan "Yap-İşlet-Devret" modeli ile zenginleşen müteahhitlik şirketleri artık dünyaya açılmış, daha da zenginleşerek dünya devi olmuşlardı.
Gurur duyuyoruz!
Oysa
Madalyonun bir de diğer yüzü var...
O da, Orta ve küçük ölçekli kamu ihalelerine giren ve burada piyasa şartları altında rekabet ederek sözleşme imzalayarak iş yapmaya çalışan firmalar.
Ekonomik dalgalanmalar, küresel krizler, artan maliyetler karşısında ezilen bu müteahhitlik firmaları ise yaşam mücadelesi veriyor.
Bu firmaların bir çoğu, Yap-İşlet-Devret modeli zenginleşen şirketlerin aksine ellerindeki işleri de bırakarak "zararın neresinden dönersek kardır" diyerek işleri bırakıp piyasadan çekilme derdindeler.
O halde, yurt dışında işler alıp büyüyen ve dünyada ilk 250 firma arasına giren müteahhitlere ödül veren Müteahhitler Birliğine bir önerim olacak.
Büyük mücadeleler ile ayakta kalmaya çalışan, ekonomik dalgalanmalar, kur farkları, küresel krizler, artan maliyetler karşısında yaşam mücadelesi veren yurt içindeki müteahhitlere de ödül verin.
Bence ödülü en çok onlar hak ediyor..."
