Sami GÖKÇE / YENİÇAĞ – ÖZEL HABER
Türkiye, Yunanistan'ın uluslararası hukuk ve anlaşmalara aykırı adımlarını bu kez NAVTEX ile duyurdu. Yunanistan'a ilk resmi uyarı olarak nitelendirilen bu NAVTEX ilanı Türk Deniz Kuvvetleri Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı tarafından yapıldı ve Yunanistan'ın askerden arındırılmış olması gereken Sakız Adası'nı Lozan Barış Antlaşmasını ihlal ederek silahlandırdığı ilan edildi. Yayımlanan NAVTEX'te şu ifadelere yer verildi: "Seyhidda Denizcilere Bildiri Numarası: 1149/20. Ege Denizi, La08-206/20 numaralı NAVTEX mesajı ile Sakız Adası'nın 1923 Lozan Barış Antlaşması ile belirlenen gayri askeri statüsü ihlal edilmiştir. Bu bildiri 16 Eylül 2020 saat 00.01'da yürürlükten kaldırılacaktır."
Diplomatik ve askeri yetkililer ilk kez açıklanan bu NAVTEX'i şöyle değerlendirdiler: "Türkiye'nin sabrı taştı. Yunanistan'ın 12 adaların silahlandırılmasına karşın ilk diplomatik uyarı Sakız Adası etrafında ilan edilen 24 saatlik NAVTEX ile yapıldı. Yunan küstahlığı karşısında atılan bu adımın üç önemli uyarısı vardır. Birincisi, 12 adanın Lozan şartlarına göre acilen silahsızlandırılması, ikincisi, müzakere masasında bu konunun ele alınmasıdır. Üçüncüsü ise Yunanistan söz konusu 12 adayı gayri askeri statüye tabi hale getirmezse, diplomatik çabalar yetersiz kalırsa Türkiye gerekli askeri müdahaleyi yapacaktır."
Türkiye'nin Libya ile Doğu Akdeniz'de münhasır ekonomik bölge ilan etmesi Yunanistan'ın Akdeniz'de kurmak istediği hâkimiyeti bozdu. O günden sonra Avrupa Birliğini de arkasına alan Yunan yönetimi Türkiye'ye karşı diplomasi atağına geçti. Buna karşın Türkiye; 12 adanın Lozan Anlaşması'na göre silahsızlanma şartı olmasına rağmen Yunanistan tarafından silahlandırılması, vatan toprağı 18 Türk adasının Yunanistan tarafından işgali, Yunanistan Cumhurbaşkanı Sakelaropulu'nun F-16 savaş uçakları eşliğinde Meis Adası'na gitmesi, mülkiyeti Türkiye'ye ait olan Karaada'ya da çıkması, Türkiye'yi harekete geçirerek ilk kez Sakız Edası etrafında NAVTEX ilan ederek Yunan Hükümetine tavır almasına neden oldu. CHP Genel Başkan Yardımcısı Ünal Çeviköz, Türkiye'nin bakım için Antalya Limanı'na çekilen Oruç Reis gemisinin ardından bu NAVTEX ile Yunanistan'a sert bir tepki ortaya koyduğunu belirterek, "Bir günlük NAVTEX ilanı. Bu Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki gelişmelerden dolayı Yunanistan'a gösterdiği bir tepki olarak yorumlanabilir" ifadelerini kullandı.
Emekli Tümamiral Cem Gürdeniz ise, "Türkiye Yunanistan'ın gayri askeri statüdeki adalarında herhangi bir faaliyet tespit ettiğinde, Yunanistan NAVTEX yayınlasa da yayınlamasa da Türkiye bir NAVTEX yayınlar ve adanın gayrı askeri statüde olduğunu Lozan'a aykırı olarak silahlandırıldığını dünyaya deklare ediyor" dedi. Türkiye'nin bir nevi 'psikolojik harekat' gerçekleştirdiğini belirten Gürdeniz, "Türkiye, Yunanistan'ın adayı silahlandırdığını dünyaya gösteriyor. Yunanistan bunu yapıyor ama dikkate almayın diyor. Geçenlerde buna benzer bir adım daha atıldı. Ege Adası'nda bir adada daha bu yapıldı. Türkiye burada yapılanı dünyaya duyuruyor" diye konuştu.
Son dönemde NAVTEX kavramının kamuoyunda çok duyduğunu ve bunun da bu kavramı sıradanlaştırdığını belirten İYİ Parti Milli Güvenlik Politikaları Başkanı Aytun Çıray ise "NAVTEX kendi karasularında ya da başka karasularda yapacağınız tatbikatlar için ilan edilir ki diğer gemiler buna önlem alır. Daha önce NAVTEX ilanıyla Oruç Reis araştırma gemisiyle ilgili mesaj verilmek istendi ancak istenilen mesaj verilemedi" dedi. Çıray şunları söyledi: "Mısır ve Yunanistan arasında imzalanan Münhasır Ekonomik Bölgeye yönelik olarak bir hamle yapılacak olsaydı NAVTEX ilanı 28. boylamın batısında olurdu ancak tam 28. boylamda durdu. Bunun batısına geçilemedi. Problemli sahada NAVTEX ilan edilemediği gibi Oruç Reis gemisi Antalya Limanı'na geldi. Karaada ile ilgili olarak iktidar şu ana kadar en azından hiçbir açıklama yapmadı. Öte yandan Sakız Adası'nda NAVTEX ilan edildi. Sakız Adası'nın Türkiye tarafı zaten Türk hücum botları tarafı sürekli kontrol ediliyor. Arka tarafı ise Yunan hücum botları tarafından kabul ediliyor. Buraya yönelik NAVTEX ilanı da anlaşıldığı kadarıyla bir günlük. Türkiye eğer Lozan Anlaşması'na aykırı bir durum varsa gereğini yapmalıdır. Açıkça söylemek gerekirse bu ada etrafında Lozan'a aykırı bir durum varsa, tespit ediliyorsa o zaman yapılması gereken ABD'nin Küba'ya yaptığı gibi burayı askeri abluka altına almaktır."
ANTLAŞMA NE DİYOR?
Lozan Barış Antlaşması'nın ilgili 13. maddesinde Ege'deki adaların silahlandırılması konusunda şu ifadeler yer alıyor:
"Barışın korunmasını sağlamak amacı ile, Yunan Hükümeti, Midilli, Sakız, Sisam ve Nikarya Adalarında aşağıdaki önlemlere saygı göstermeyi yükümlenir: Birincisi : Bu Adalarda hiçbir deniz üssü ve hiçbir istihkâm kurulmayacaktır. İkincisi : Yunan, savaş uçakları ve öteki hava araçlarının Anadolu kıyısındaki topraklar üzerinde uçması yasaklanacaktır. Buna karşılık, Türkiye Hükümeti de savaş uçaklarının ve öteki hava araçlarının sözü geçen Adalar üzerinde uçmasını yasaklayacaktır. Üçüncüsü : Söz konusu Adalarda Yunan, Silahlı Kuvvetleri, silâh altına alınıp yerinde eğitilebilecek olan normal askersel birlikle ve, tüm Yunanistan topraklarındaki jandarma ve polis sayısı ile orantılı olacak, bir jandarma ve polis örgütü ile sınırlı kalacaktır."
ORUÇ REİS'İN LİMANDAKİ BEKLEYİŞİ SÜRÜYOR
Türkiye'nin Doğu Akdeniz'de arama faaliyetlerinde bulunan gemisi Oruç Reis'in Antalya Limanı'ndaki bekleyişi sürüyor. Sismik arama ve araştırma faaliyetlerinin ardından Antalya'ya gelen Oruç Reis sismik araştırma gemisi, dün sabah saatlerinde ikmal ve bakım için limana çekildi. Geminin, ikmal ve bakım işlemlerinin tamamlanmasının ardından sismik arama ve araştırma faaliyetlerine devam edeceği bildirildi.
