Gök Âleminin altıncı katında oturan Ay Ata Altay'ların Tengricilik inancında Ay Tanrısı olarak bilinir.
İnanca göre Ay Dede insanların ilk Büyükbabası ve Gün Ana ilk Büyükannesidir.
Memlükler (Kölemenler) döneminde Mısır’da yaşamış olan Türk tarihçisi Aybek-üd Devâdârî’nin Türklerin kökeni üzerine anlattığı "Ay Atam Efsânesi"nde mağarada türeyiş motifi yer alır.
Bu öyküye göre Türklerin ilk atası olan Ay Ata, bir mağarada ortaya çıkmıştır. Bu mağara Ay Ata’nın doğumuna bir "ana rahmi" görevi yapmıştır.
Bozkurt Efsânesi’ndeki kurdun yaralı Türk’ü kaçırıp beslediği mağara da böyle bir Ata mağarasıdır ve her yıl bu mağarada törenler yapılırdı.
Ata Mağarası inancı ve geleneği eski dönemlerde Türkler arasında oldukça yaygındır.
Türklerde Ay ile bağlantılı pek çok kavram vardır.
İşte o kavramlar:
Ayça: Hilal,
- Ayla: Hale,
- Ayas: Mehtap,
- Aybar: Dolunay,
- Aytolu: Doluay,
- Aydan: Yarımay,
- Ayçıl: Yakamoz.
- Aypara: Hilâl
